Δυο σχολές σκέψης περί λιτότητας

απο το ιστολόγιο antinews

Ο πιο τελευταίος αγώνας οικονομικών πολιτικών, διεξάγεται ανάμεσα σε δυο πλευρές. Η μία συμπεριλαμβάνει στις τάξεις της  τον πρόεδρο Ομπάμα, τους νομπελίστες Paul Krugman, και Joseph Stiglitz, το ΔΝΤ, και άλλους όπως οι Ed Balls  και Larry Summers.

Η άλλη πλευρά διαθέτει τον Βρετανό George Osborne, τον πρόεδρο της ΕΚΤ Jean-Claude Trichet, τους οικονομολόγους του Harvard, Alberto Alesina and Silvia Ardagna, και τους ηγέτες της Ισπανίας, Ιρλανδίας και  Ελλάδας.

Οι διαφορές που χωρίζουν τις δυο ομάδες δεν είναι ασήμαντες. Η πρώτη  πιστεύει πως η λιτότητα αποτελεί λάθος, και θα φέρει την ύφεση, ή και κάτι χειρότερο. Όπως λένε, οι μειώσεις των ελλειμμάτων αφαιρούν χρήμα που θα πήγαινε στη κατανάλωση. Καλή η λιτότητα, αλλά όχι για τώρα.

Η άλλη ομάδα  βλέπει τα πράγματα διαφορετικά. Διαφωνώντας με το σύνολο σχεδόν των συναδέλφων του, ο Trichet ισχυρίζεται πως η μείωση των ελλειμμάτων, προσφέρει εμπιστοσύνη στα ομόλογα των σχεδόν χρεοκοπημένων χωρών, ενθαρρύνει την ιδιωτική επένδυση, και επιταχύνει την οικονομική τους ανάκαμψη. Έχει ως σύμμαχό του τον Osborne, ο οποίος θεωρεί πως οι αυστηρές περικοπές και η αύξηση της φορολόγησης είναι η πανάκεια για όλα τα δημοσιονομικά δεινά.

Δεν αποτελεί λοιπόν καθόλου έκπληξη, πως ο μέσος πολίτης δεν ξέρει σε ποιον να πιστέψει. Στην Ελλάδα, στη Γαλλία, καθώς και σε άλλες χώρες που εφαρμόζουν μέτρα λιτότητας, τα συνδικάτα του δημόσιου τομέα υποστηρίζουν πως δεν είναι η ώρα για περικοπές δαπανών και   μειώσεις μισθών. Δεν μας λένε όμως πότε θα είναι η κατάλληλη ώρα για κάτι τέτοιο. Η μόνη πρόταση που κάνουν, είναι να πληρώσουν τη ζημιά οι τράπεζες.

Στη Βρετανία, η μεσαία τάξη που χάνει αρκετά προνόμια, μπορεί να μη βγαίνει στους δρόμους, όμως ξέρει πολύ καλά πως θα ψηφίσει στο μέλλον. Εν τω μεταξύ, οι τραπεζίτες  και οι πιστωτές, κηρύσσουν τα καλά της δημοσιονομικής λιτότητας, των περικοπών, και της αυξημένης φορολογίας, προκειμένου να αποφευχθούν οι χρεοκοπίες. Η Angela Merkel μάλιστα, μοιάζει να θέλει το δημόσιο μαστίγωμα των σπάταλων κρατών, έτσι ώστε οι Γερμανοί ψηφοφόροι της να μην είναι αυτοί που θα χρειαστεί να πληρώνουν για την Ελλάδα και σία. Ακόμη και αν η μη διάσωση της θα πρόσθετε τεράστια προβλήματα στο ήδη εύθραυστο τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας, που κρατάει μεγάλο μέρος των χρεών της Ελλάδας και άλλων ασθενών οικονομιών.

Τα πιο λογικά επιχειρήματα υπέρ της απρόσκοπτης συνέχισης  των δαπανών έρχονται από δυο πηγές: Η πρώτη είναι η οικονομική πραγματικότητα. Η πραγματική ανεργία στις ΗΠΑ, αν συμπεριληφθούν όσοι κουράστηκαν να ψάχνουν για δουλειά, και όσοι εργάζονται με μειωμένα ωράρια, είναι πάνω από 17%. Στην Ισπανία, ο ένας στους πέντε είναι άνεργος. Στην Ιρλανδία η ανάπτυξη πάγωσε, καθώς το έλλειμμα, που συμπεριλαμβάνει διασώσεις τραπεζών, έφτασε το 32% του ΑΕΠ.

Το να απαιτούμε μεγαλύτερη λιτότητα από αυτά τα κράτη, μπορεί κάλλιστα να πνίξει την όποια ανάπτυξη από την οποία εξαρτάται η οικονομική τους ανάκαμψη. Και πραγματικά, τόσο η Ελλάδα όσο και η Πορτογαλία απέτυχαν να πιάσουν τους στόχους των εσόδων που έβαλαν, επειδή ακριβώς οι οικονομίες τους συρρικνώνονται. Οι «λογιστές» του ΔΝΤ προβλέπουν πως μια μείωση του ελλείμματος κατά 1% του ΑΕΠ, μειώνει  την ανάπτυξη μεταξύ 0.5% – 1%, ενώ αυξάνει και την ανεργία κατά 0.3%.

Η δεύτερη πηγή είναι  ο Larry Summers με το υψηλό IQ και τη χαμηλή εκτίμηση για τους υπόλοιπους θνητούς, δηλαδή τους πάντες. Ο καθηγητής λοιπόν αυτός εκτιμά πως οι δαπάνες στα ασθενή οικονομικά κράτη, δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τα συνεχίζομενα ελλείμματα τους. Σε μια πρόσφατη ανάλυση του, υποστηρίζει πως σήμερα είναι η εποχή που θα πρέπει να φτιαχτεί η υποδομή η οποία και είναι απαραίτητη για να υπάρχουν πετυχημένες οικονομίες με υψηλή παραγωγικότητα. Τα  σημερινά επιτόκια είναι χαμηλά, άρα ο δανεισμός για κατασκευή έργων υποδομής (γέφυρες, δρόμοι, κλπ) είναι πιο φτηνός από ποτέ. Τα εργατικά χέρια αφθονούν, ειδικά στις κατασκευές, και η απασχόληση τους θα ελαφρύνει τα βάρη επί του κοινωνικού κράτους, χωρίς να πιέσει προς τα πάνω τα ημερομίσθια. Όποιος επενδύει σήμερα, τονώνει την ανάπτυξη, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Το χάσμα μεταξύ των δυο παραπάνω σχολών σκέψης είναι πολύ μεγάλο για να γεφυρωθεί. Για αυτό και δεν θα πρέπει να περιμένουμε κάποια συναινετική απόφαση λήψης μέτρων από την επερχόμενη σύνοδο των G-20 στη Σεούλ., όσον αφορά στην απειλή του πληθωρισμού, στην παγωμένη ανάπτυξη, και στους εμπορικούς και νομισματικούς πολέμους που έρχονται. Η μόνη συναίνεση θα είναι την ώρα των φωτογραφιών.

S.A. – Hudson Institute