Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β’ : «Μας ετοιμάζουν κάτι χειρότερο από το Σχέδιο Ανάν»

από τα ΕΠΙΚΑΙΡΑ

Στον ΣΠΥΡΟ ΤΡΙΨΑ

 

Με μια βαρυσήμαντη συνέντευξη που παραχώρησε στα «Επίκαιρα», ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Χρυσόστομος Β’ εκφράζει την απαισιοδοξία του για την τελική έκβαση τόσο των τωρινών διαπραγματεύσεων όσο και για το ίδιο το Κυπριακό. Ο Μακαριότατος πιστεύει ότι υπάρχει σχέδιο με δυσμενέστερους όρους ακόμα και από το Σχέδιο Ανάν και ευελπιστεί στην αντίδραση του κυπριακού λαού για να μην προχωρήσει αυτό. Παράλληλα, επιτίθεται κατά του προέδρου Χριστόφια, με αφορμή τις δηλώσεις του για το ρόλο της Ελλάδας στην τραγωδία του ’74, που τις εντάσσει στην «κομουνιστική ιδεολογία του», ενώ μιλά και για τις σχέσεις των δύο Εκκλησιών, τη γνωριμία του με τους Βατοπαιδινούς και την κρίση στην Ελλάδα.

Μακαριότατε, με αφορμή τις δηλώσεις του κ. Χριστόφια, ότι για την εισβολή στην Κύπρο ευθύνονται οι μητέρες-πατρίδες, πιστεύετε πως επρόκειτο για αστοχία ή να αρχίσουμε να ανησυχούμε στην Ελλάδα ότι πλέον έχει αρχίσει να χαλαρώνει ο ομφάλιος λώρος μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου;

Νομίζω ότι αυτά τα ξεσπάσματα που έχει κατά καιρούς ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι αποτέλεσμα της κομουνιστικής ιδεολογίας του. Έτσι αντιλαμβάνονται οι κομουνιστές την πατρίδα, διότι είναι παράλληλα και διεθνιστές. Οι εχέφρονες άνθρωποι νομίζω ότι μπορούν να κάνουν διάκριση μεταξύ δικτατορίας και δημοκρατίας. Δεν νομίζω ότι ήταν η μητέρα-πατρίδα που έκανε το πραξικόπημα στην Κύπρο. Πέντε ανεγκέφαλοι αξιωματικοί, που μπορεί κανείς να τους χαρακτηρίσει και προδότες, που, χωρίς να εμβαθύνουν στο εγχείρημα που προέβησαν –ποια θα ήταν τα αποτελέσματα–, έκαναν το πραξικόπημα με τα αποτελέσματα που έχουν ακολουθήσει. Έχω την αίσθηση ότι οι δικτάτορες δεν εκπροσωπούσαν την Ελλάδα, δεν ήταν η μητέρα-πατρίδα που έκανε εισβολή ή έκανε το πραξικόπημα.

Παρ’ όλ’ αυτά, έτσι όπως ακούστηκαν οι δηλώσεις του κ. Χριστόφια, φαίνεται ότι εξισώνει την εισβολή και την κατοχή της Κύπρου με την συμβολή της Ελλάδας στην απελευθέρωση της Μεγαλονήσου.

Εδώ ακριβώς είναι και το λάθος του, που εξισώνει το θύμα με το θύτη. Και δεν είναι η πρώτη φορά. Πολλές φορές είχε δηλώσει ότι εμείς οι Κύπριοι το ’64 σφάξαμε Τούρκους! Πολλοί χαρακτηρίζουν την επέμβαση των Τούρκων για να καταλύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία ως συνέχεια στις «διακοινοτικές ταραχές» του ’63. Δεν ήταν, όμως, ταραχές αλλά επέμβαση της Τουρκίας, μέσω των Τουρκοκυπρίων, για να καταλύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία. Και, όμως, οι εχθρικές ενέργειες στις οποίες προχώρησαν οι Τουρκοκύπριοι εναντίον της Κυπριακής Δημοκρατίας θεωρούνται «διακοινοτικές ταραχές», τις εξισώνουν. Οι Τούρκοι βουλευτές έφυγαν από το Κοινοβούλιο, οι Τούρκοι δικαστές εγκατέλειψαν το έργο τους, οι Τούρκοι δημόσιοι υπάλληλοι έφυγαν από την κρατική μηχανή, και έφυγαν με σκοπό να διαλυθεί η Κυπριακή Δημοκρατία και να κάνουν ανεξάρτητο κράτος. Άρα, ήτο εχθρική η επέμβασις των Τουρκοκυπρίων έναντι των Ελλήνων και δη της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Οι διακοινοτικές συνομιλίες βρίσκονται σε μια κρίσιμη καμπή. Ήδη, η ελληνοκυπριακή πλευρά, πέρα από τις υποχωρήσεις του παρελθόντος, έχει δεχτεί την παραμονή χιλιάδων εποίκων, αλλά και την εκ περιτροπής προεδρία. Ποια είναι η εκτίμησή σας για την πορεία των συνομιλιών;

Οπωσδήποτε, οι συνομιλίες αυτές πολύ σύντομα θα τελματωθούν και δεν θα φέρουν αποτέλεσμα. Γιατί έχουμε φύγει από τη βάση των συνομιλιών. Η βάση των συνομιλιών ήτο να γίνει ομοσπονδία, η βάση ήταν ομοσπονδιακή δημοκρατία. Αυτή τη στιγμή έχουμε από τα πλέον επίσημα χείλη της τουρκικής κυβέρνησης και του προέδρου της, του πρωθυπουργού, όπως και του υπουργού Εξωτερικών αλλά και του εκπροσώπου των Τουρκοκυπρίων, που μιλούν ξεκάθαρα περί δύο κρατών. Δεν είμαι νομικός, αλλά καταλαβαίνει ο καθένας ότι περί συνομοσπονδίας μιλούν, ή και κάτι χειρότερο από τη συνομοσπονδία. Από τη στιγμή που έφυγαν από τη βάση των συνομιλιών περί ομοσπονδίας, νομίζω ότι η πλευρά μας θα έπρεπε να καταγγείλει τις συνομιλίες και να αποχωρήσει από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Βλέπουμε, ακόμα, ότι η τουρκική πλευρά επιμένει στην πραγματοποίηση Πενταμερούς Διάσκεψης.

Επιμένει και, δυστυχώς, φαίνεται ότι και ο πρόεδρος έχει δεχτεί εν μέρει αυτή τη θέση. Νομίζει ότι, λέγοντας πως πρέπει να παρευρεθεί στη Διάσκεψη και η Κυπριακή Δημοκρατία, δεν θα βρουν κάτι που να αντικαταστήσει και να φαίνεται ότι είναι παρούσα η Κυπριακή Δημοκρατία. Οπωσδήποτε, αυτός ο σκόπελος θα υπερπηδηθεί και τότε το τέλος δεν θα είναι πολύ μακριά. Αν, παρ’ ελπίδα, γίνει αυτή η διεθνής συνάντηση, το Κυπριακό θα τελειώσει άδοξα. Δεν θα μπορούμε να αντιδράσουμε. Ευελπιστώ μόνο στην αντίδραση του λαού, ότι δεν θα δεχτεί ο λαός, αν ερωτηθεί αλλά και αν δεν ερωτηθεί, δεν νομίζω ότι μπορούν να περάσουν απαρατήρητη τη μεθόδευση από το λαό. Και δεν πιστεύω ότι θα επιτρέψει ο λαός να εφαρμοστεί μια τέτοια λύση.

Βλέπετε να εκκολάπτεται ένα νέο Σχέδιο Ανάν;

Νομίζω ότι οι όλες συνομιλίες περιστρέφονται πέριξ του Σχεδίου Ανάν, αλλά και για κάτι χειρότερο από το Σχέδιο Ανάν. Εάν κυκλοφορήσει κανείς στην Κύπρο, όπου κι αν σταθεί, θα διαπιστώσει ότι ο απλός λαός το έχει στην ημερήσια διάταξή του, δηλαδή συζητείται παντού. Θέλω να πιστεύω ότι στο λαό, όσο αδιάφορος και να είναι –που πιστεύω ότι δεν είναι αδιάφορος–, υπάρχει η εθνική αίσθηση και μάλιστα σε επίπεδα αρκετά υψηλά. Δεν πιστεύω ότι μπορεί να περάσει κάτι το προδοτικό, κάτι το ανεφάρμοστο, κάτι το μη λειτουργικό, ούτως ώστε η Κυπριακή Δημοκρατία να διαλυθεί ή να γίνει ένα κατασκεύασμα που θα είναι θνησιγενές. Δεν θα το επιτρέψει ο λαός!

Η δική σας εκτίμηση ποια είναι; Θα υπάρξει λύση στο Κυπριακό;

Νομίζω ότι δεν θα υπάρξει λύση, γιατί οι βάσεις των συνομιλιών, αυτή η γραμμή που συνεχίζουν και οι δύο πλευρές, δυστυχώς δεν πρόκειται να οδηγήσει σε λύση. Γιατί άλλα λέει η δική μας πλευρά, άλλα η τουρκική. Νομίζω ότι «αέρα δέρουν» και κατά την κυπριακή έκφραση, «χτυπούν το νερό μέσα στο γουδί». Δεν θα βρούμε λύση!

Υπάρχουν εκκλησίες που έχουν καταστραφεί, έχουν λεηλατηθεί στα Κατεχόμενα, όπως διάβασα, ο Άγιος Σάββας, ο Άγιος Ανδρέας και άλλες. Ποια είναι η στήριξη που παρέχεται από τον πολιτισμένο κόσμο και ποια είναι η στήριξη που παρέχει η Κυπριακή Εκκλησία σε αυτές τις περιοχές;

Η Κυπριακή Εκκλησία διαμαρτύρεται συνεχώς και επεμβαίνει στην ΕΕ. Καταγγέλλει συνεχώς την Τουρκία, γιατί υπάρχουν ολόκληρες περιοχές με δεκάδες ναούς και είναι σχεδόν υπό κατάρρευση όλοι οι ναοί. Υπάρχουν αξιόλογα μνημεία του 5ου, του 8ου, του 12ου αιώνα, που η Κατοχή τα έχει καταστρέψει, είναι ετοιμόρροπα, έχουν λεηλατηθεί. Εκεί που ήταν τοιχογραφίες έχουν αποκολληθεί, εκεί που ήταν ψηφιδωτά έχουν αφαιρεθεί. Έχουν κλαπεί όλες οι εικόνες και είναι πλέον αντικείμενα προς πώληση… Προσπάθεια της Άγκυρας και των Τουρκοκυπρίων είναι ό,τι ελληνικό και ό,τι χριστιανικό υπάρχει στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο να καταστραφεί! Να μην φαίνεται ότι από τα μέρη αυτά πέρασαν Έλληνες και χριστιανοί.

Ποιες οι σχέσεις της Κυπριακής Εκκλησίας με την Ελλαδική Εκκλησία, και οι σχέσεις σας με τον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο;

Οι σχέσεις της Εκκλησίας της Κύπρου είναι αδελφικές, τόσο με την αδελφή Εκκλησία της Ελλάδος, όσο και με τις υπόλοιπες αδελφές ορθόδοξες Εκκλησίες. Μπορώ να πω ακόμη ότι έχουμε άριστες σχέσεις και με τα άλλα δόγματα, τους Καθολικούς και τους Προτεστάντες, ενώ έχουμε επαφή ακόμα με τους Μουσουλμάνους. Νομίζω ότι οι θρησκείες έχουν ένα ρόλο να διαδραματίσουν, ενωτικό και όχι διαιρετικό, πρέπει να ενώνουμε και όχι να χωρίζουμε και να εργαζόμαστε μέσα σε αυτό το πνεύμα. Και η κατεύθυνση που έχουμε δεν είναι απλά ο ένας να ανέχεται τον άλλο, αλλά πολύ περισσότερο: ο ένας να αγαπά τον άλλο.

Οι σχέσεις, φαντάζομαι, είναι οι ίδιες και με το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.

Ασφαλώς. Έχουμε και φιλικές σχέσεις, γιατί με τον Πατριάρχη υπάρχει μια διαπροσωπική γνωριμία πέραν των 30 ετών. Έχουμε, όμως, και μια ευαισθησία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, γιατί δυστυχώς οι Τούρκοι πήραν αφορμή από την Κύπρο και κατέστρεψαν την εκεί ομογένεια. Το βιώνουμε εμείς οι Ελληνοκύπριοι, γιατί θεωρούμε ότι η αφορμή που έψαχναν τους εδόθη με το Κυπριακό.

Έχουν υπάρξει κάποιες υποθέσεις σκοτεινές, που είναι δυσάρεστες για την Εκκλησία. Αυτό το έχουμε βιώσει στην Ελλάδα με την υπόθεση Βατοπαιδίου, όταν δύο μοναχοί, και μάλιστα Κύπριοι στην καταγωγή, έχουν δημιουργήσει μια τεράστια βιομηχανία, σύμφωνα με τα στοιχεία που έχουν έρθει μέχρι σήμερα στο φως της δημοσιότητας. Θα ήθελα ένα σχόλιο πάνω σε αυτό.

Πολύ μας λυπεί το γεγονός, και πιστεύω η Εκκλησία πρέπει να είναι αυστηρή σε τέτοιες περιπτώσεις. Κατά κακή και όχι αγαθή συγκυρία, οι Βατοπαιδινοί είχαν ξεκινήσει πριν από 30 χρόνια από μένα, στην Πάφο, και διείδα ότι δεν πρόκειται να εξελιχθούν σε καλούς μοναχούς και απαίτησα να αποχωρήσουν από τη μητροπολιτική περιφέρεια της Πάφου. Γνωρίζω τους επικεφαλής πολύ καλά, και η Εκκλησία έπρεπε να ήτο αυστηρή. Βέβαια, δεν υπάγονται στην Εκκλησία της Ελλάδος, υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, και με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σε καθημερινή βάση το Οικουμενικό Πατριαρχείο νομίζω ότι οι Βατοπαιδινοί πέρασαν αβρόχοις ποσί. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έπρεπε να τους είχε αδράξει από το αφτί γιατί δεν είναι δουλειά της Μονής και των μοναχών να κάνουν κοντραμπάντο, και δη με την κυβέρνηση και με κυβερνητικούς εκπροσώπους. Για μένα είναι μια μελανή σελίδα της εκκλησιαστικής ιστορίας του Αγίου Όρους, που δεν θα ξεθωριάσει έτσι εύκολα. Και πρέπει όλοι οι ιθύνοντες της Εκκλησίας να είναι αυστηροί, να μην επιτρέπουμε κάτι τέτοιο στις τάξεις του κλήρου.

Τι θα μπορούσατε να ζητήσετε από την Ελλάδα και τι θα θέλατε η Ελλάδα να κάνει για την Κύπρο;

Εμείς, ως Εκκλησία, την Ελλάδα τη βλέπουμε ως μητέρα-πατρίδα. Εκείνο που δυστυχώς παρατηρώ είναι ότι ο πολιτικός κόσμος της Ελλάδας δεν γνωρίζει το Κυπριακό. Γι’ αυτό και δεν μπορεί να προσφέρει εκείνο που ζητά ο Ελληνοκύπριος. Την πραγματική συμπαράσταση και συμπαράταξη. Δεν είναι μόνο στα λόγια, το δόγμα που υπάρχει ότι «η Ελλάδα στηρίζει την εκάστοτε κυπριακή κυβέρνηση και εκείνος που αποφασίζει είναι η Κύπρος και όχι η Ελλάδα». Για μένα αυτό το θέμα είναι απαράδεκτο. Η κυβέρνηση της μητέρας-πατρίδας είναι η κυβέρνηση του έθνους και έχει ρόλο και πρέπει να είναι καθοριστικός. Γιατί η Κύπρος είναι ένα κομμάτι γνήσιο του ελληνικού έθνους, και έτσι πρέπει να βλέπουν οι ιθύνοντες της Ελλάδας την Κύπρο και τον κόσμο της.

Μήπως όμως με τα νέα ήθη και τη νέα κατάσταση που επικρατεί τόσο στην Ελλάδα, όσο και στην ευρύτερη περιοχή, να μην επιτρέπει στην ελληνική κυβέρνηση ή να μην θέλει η ίδια περισσότερη ανάμειξη ή ακόμα και η Κυπριακή Δημοκρατία να μην επιζητά περισσότερη ανάμειξη της Ελλάδας πάνω σε αυτά τα θέματα;

Σίγουρα, η εκάστοτε κυπριακή κυβέρνηση δεν θα ήθελε να επεμβαίνει η ελληνική κυβέρνηση. Και για μας την Εκκλησία πιστεύω ότι είναι ο εκάστοτε πρωθυπουργός, ο εκάστοτε υπουργός των Εξωτερικών, είναι ο πρωθυπουργός που έχουμε και είναι ο υπουργός των Εξωτερικών που έχουμε και οφείλουν να έχουν λόγο και να μην φοβούνται ότι θα τους χαρακτηρίσει η Ιστορία ότι επεμβαίνουν σε ξένες υποθέσεις. Δεν είναι ξένες υποθέσεις! Είναι εθνικές υποθέσεις, ελληνικές υποθέσεις και πρέπει να μιλούν ξεκάθαρα και καταλυτικά, ακόμα και αν διαμαρτύρονται οι εκπρόσωποι του κυπριακού λαού. Πιστεύω ότι η Ιστορία θα τους δικαιώσει.

Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή υπάρχει η «κατοχή» του ΔΝΤ και επικρατεί οικονομική ανέχεια. Η Κύπρος θα μπορούσε να βοηθήσει τη χώρα σε αυτές τις δύσκολες στιγμές οικονομικά; Ζητάει η Κύπρος, και όπως είπατε και εσείς, να υπάρχει το δόγμα του ενιαίου έθνους και σαν ένα έθνος να λειτουργεί. Στην Κύπρο αυτή τη στιγμή τυχαίνει να υπάρχει καλύτερη οικονομική κατάσταση από ό,τι στη μητέρα-πατρίδα. Θα μπορούσε να υπάρξει βοήθεια προς την Ελλάδα;

Νομίζω ότι μέσα στα πλαίσια των αποφάσεων της Ευρώπης η Κύπρος θα πρέπει να προσέφερε ένα ποσό, αλλά η Κύπρος είναι πολύ μικρή για να βοηθήσει ουσιαστικά το ελληνικό κράτος. Ό,τι και να προσφέρουμε θα είναι «σταγόνα εν τω ωκεανώ». Με θλίβει καθημερινώς όταν βλέπω απεργίες, οι οποίες φέρουν ζημίες εκατομμυρίων ευρώ και απορώ γιατί δεν το έχει καταλάβει ο ελληνικός λαός. Γιατί να αντικρίζει τα πράγματα με αυτό τον τρόπο και να καταστρέφει έστω και την ελάχιστη αυτή οικονομική ικμάδα που διαθέτει το έθνος για να υπερπηδήσει τις δυσκολίες του; Με όλες αυτές τις απεργίες και αυτή την ακαταστασία, νομίζω ότι το κράτος θα φτάσει στον πάτο και πρέπει να το προσέξει αυτό ο ελληνικός λαός. Πρέπει να σφίξει τα ζωνάρια, κατά το δη λεγόμενο, κι άλλο, να πέσει στη δουλειά για να υπερπηδήσει τις δυσκολίες. Με τις απεργίες δεν λύνει προβλήματα.

Ξέρετε, όμως, ότι όλα αυτά δημιουργήθηκαν από τη στιγμή που το ΔΝΤ, στο οποίο προτίμησε η κυβέρνηση να προσφύγει, επέβαλε σκληρά μέτρα. Δηλαδή έχουμε ένα Μνημόνιο στην Ελλάδα που είναι ευαγγέλιο! Κι όλα αυτά τα μέτρα που έρχονται ξαφνικά στους Έλληνες είναι σοκαριστικά. Υπάρχει και κάτι ακόμα: Ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε ότι παραχωρούμε εθνικά κυριαρχικά δικαιώματα, υπογράφοντας αυτή την τραγική σύμβαση.

Εάν είχαν εναλλακτική λύση και δεν την προτίμησαν, νομίζω ότι κακώς εποίησαν. Ήσαν, ίσως, υποχρεωμένοι να φτάσουν σε αυτό το θλιβερό αποτέλεσμα. Αλλά δεν είναι το τέλος του κόσμου. Πιστεύω ότι υπάρχουν περιθώρια, εάν αντικρίσουν τα πράγματα με καθαρό μυαλό και αποφασίσουν όλοι να δουλέψουν σκληρά. Ωστόσο, δεν έπρεπε να επιτρέψουν τα εθνικά δικαιώματα να τα απεμπολήσουν στους ξένους για να ανορθωθεί η οικονομία. Η οικονομία θα ανορθωθεί με σκληρή δουλειά και σωστό σχεδιασμό.

Τελειώνοντας, ένα μήνυμα για τη νεολαία και της Ελλάδας και της Κύπρου. Για τους νέους ανθρώπους, που αντιμετωπίζουν αυτή τη στιγμή την ανεργία, την οικονομική δυσπραγία, όλες αυτές τις δυσκολίες που βλέπουμε καθημερινά.

Παρ’ όλες τις οικονομικές δυσκολίες, που για τους νέους είναι κάτι το τραγικό να μην μπορούν να βρουν μια δουλειά για να επιβιώσουν και ζουν τραγικές, πράγματι, στιγμές, το μήνυμα της Εκκλησίας πρέπει να είναι μήνυμα αισιοδοξίας ότι θα ανατείλουν καλύτερες μέρες. Η Εκκλησία καλεί τους νέους να είναι προσγειωμένοι, να έχουν καθαρό μυαλό, να σκέφτονται εθνικά, γιατί το έθνος μας αρκετά έχει συρρικνωθεί και δεν επιτρέπεται άλλη συρρίκνωση, να γίνουν υπεύθυνοι πολίτες αυτής της όμορφης ελληνικής Πολιτείας. Είμαι σίγουρος ότι, αν εργαστούν με το σφρίγος το νεανικό που διαθέτουν, θα έρθουν πολύ σύντομα καλύτερες μέρες για όλους, αλλά ιδιαίτερα για τους νέους.