Συνεκμετάλλευση με κερδισμένες τις πολυεθνικές

το ε'ιδαμε στο Ινφογνόμων Πολιτικά (Από τον Ριζοσπάστη)

Η δημοσιοποίηση του νομοσχεδίου περί ίδρυσης φορέα έρευνας λίγο πριν την επίσκεψη Παπανδρέου στην Τουρκία σηματοδοτεί την επιτάχυνση των δρομολογημένων εξελίξεων

Κομμάτι στο παζλ των εξελίξεων που έχουν δρομολογηθεί και αφορούν τις ελληνοτουρκικές διευθετήσεις σχετικά με τη συνεκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων του θαλάσσιου χώρου του Αιγαίου και ευρύτερα της Ανατολικής Μεσογείου, φαίνεται πως αποτελεί το νομοσχέδιο που έδωσε στις 21 Δεκέμβρη 2010 στη δημοσιότητα η κυβέρνηση, για την ίδρυση φορέα έρευνας υδρογονανθράκων. Μετά τις 15 του Γενάρη 2011, το σχετικό νομοσχέδιο αναμένεται να ψηφιστεί στη Βουλή.

Το νομοσχέδιο, με το οποίο ιδρύεται η «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ - ΕΔΕΥ ΑΕ», κάνει λόγο για πιθανολογούμενα κοιτάσματα που «θα μπορούσαν να καλύπτουν το 1/3 των ενεργειακών αναγκών της χώρας τα επόμενα 30 χρόνια». Με δεδομένη ετήσια κατανάλωση 120 εκατομμύρια βαρέλια, η απόδοση υπολογίζεται στα 40 εκατομμύρια βαρέλια ετησίως και η συνολική παραγωγή για την 30ετία στα 1,2 δισ. βαρέλια.

Στο νομοσχέδιο δεν υπάρχει τίποτα πιο συγκεκριμένο που να αφορά σε περιοχές ερευνών ή σε περιοχές παραχωρήσεων προς εκμετάλλευση. Ενδεικτικό είναι πάντως το γεγονός ότι ο υπό ίδρυση φορέας, που θα είναι ένας πολύ μικρός οργανισμός - σε σχέση με το αντικείμενο εργασίας του - με ιδρυτικό κεφάλαιο 200.000 ευρώ και προσωπικό από 15-20 επιστήμονες, δεν θα κάνει δικές του έρευνες, αλλά θα παραχωρεί δικαιώματα έρευνας και εκμετάλλευσης σε κοινοπραξίες επιχειρήσεων.

Η πρόβλεψη αυτή συνιστά ομολογία ότι στόχος του φορέα είναι να ανοίξει το δρόμο της έρευνας και της εκμετάλλευσης του δημόσιου φυσικού πλούτου στους ιδιώτες. Ταυτόχρονα, προσανατολίζει στα σενάρια της ελληνοτουρκικής συνεκμετάλλευσης, καθώς, όπως όλα δείχνουν, η ΕΔΕΥ ΑΕ θα αποτελέσει φορέα - εργαλείο για μια τέτοια προοπτική.

Η δημοσιοποίηση της ίδρυσης του φορέα έρχεται λίγες μόλις μέρες πριν την 7η του Γενάρη 2011, οπότε ο πρωθυπουργός Γ. Παπανδρέου θα επισκεφτεί τo Ερζερούμτης Τουρκίας και μαζί με τον Τούρκο ομόλογό του Τ. Ερντογάν, θα ανοίξουν την ετήσια διάσκεψη των Τούρκων πρεσβευτών. Σύμφωνα με τον τουρκικό Τύπο, οι δύο πρωθυπουργοί αναμένεται να ανακοινώσουν το «σχέδιο ειρήνης» μεταξύ των δύο χωρών «με πρώτα θέματα αυτά του Αιγαίου και της υφαλοκρηπίδας».

Οσο για το πλαίσιο της διευθέτησης, το έχει ήδη περιγράψει ο Τούρκος υπουργός Επικρατείας Ε. Μπαγίς, εκφράζοντας την εκτίμηση ότι οι δύο χώρες είναι πολύ κοντά σε συμφωνία συνεκμετάλλευσης του ενεργειακού πλούτου του Αιγαίου, με ποσοστά 50-50! Μάλιστα, έχει προτείνει στις «διαφιλονικούμενες» περιοχές «να φτιάξουμε πλατφόρμες πετρελαίου και αυτές να γίνουν πλατφόρμες επίλυσης των διαφορών»,ανοίγοντας έτσι το δρόμο για ανάλογες διευθετήσεις συνολικής συνδιαχείρισης του Αιγαίου και σε στρατιωτικό επίπεδο.

Συνδιαχείριση κυριαρχικών δικαιωμάτων!

Πρέπει να γίνει καθαρό πως, όταν γίνεται λόγος για τουρκοελληνική συνεκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων (πετρέλαιο και φυσικό αέριο) του Αιγαίου και της Ανατ. Μεσογείου, αυτή δεν αφορά κάποιες θαλάσσιες περιοχές οι οποίες ανήκουν στις δύο χώρες ή έστω τελούν υπό καθεστώς αμφισβήτησης. Πρόκειται για περιοχές που ανήκουν στην Ελλάδα, με βάση τους ισχύοντες κανόνες του Διεθνούς Δικαίου (Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982). Από αυτήν τη σκοπιά, η όποια σχετική συζήτηση έχει σαν προαπαιτούμενο από την πλευρά της Ελλάδας την απεμπόληση των κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Τα δικαιώματα αυτά αναφέρονται στο θαλάσσιο χώρο, πέρα από τα εθνικά χωρικά ύδατα της κάθε χώρας, και αφορούν στην εκμετάλλευση του υπεδάφους του βυθού και των υπερκείμενων υδάτων του θαλάσσιου χώρου που αποκαλείται «διεθνή ύδατα».

Αυτός είναι και ο ορισμός της υφαλοκρηπίδας - Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), που με βάση τη Σύμβαση του 1982, την οποία έχει επικυρώσει η ελληνική Βουλή από το 1994, μπορεί να εκτείνεται σε πλάτος μέχρι 200 ν. μίλια. Για την ανοιχτή Μεσόγειο και πολύ περισσότερο για το Αιγαίο, η συγκεκριμένη πρόβλεψη σημαίνει τη γραμμή της μέσης απόστασης ανάμεσα στις απέναντι ακτές, αφού οι αποστάσεις είναι μικρότερες των 200+200 ν. μιλίων.

Υπάρχουν και άλλες ενδείξεις ότι η ίδρυση του εν λόγω ελληνικού φορέα διαχείρισης υδρογονανθράκων συνδέεται με όσα έχουν δρομολογηθεί περί ελληνοτουρκικής συνδιαχείρισης στο Αιγαίο και ευρύτερα. Η ίδρυση του φορέα έρχεται να πατήσει πάνω σ' ένα κενό, καθώς δεν έχει κηρυχθεί ελληνική ΑΟΖ και με τα σημερινά δεδομένα το πεδίο δράσης του περιορίζεται στην ξηρά, ή στο μικρό τμήμα της θάλασσας, που ορίζεται από τη στενή ζώνη των ελληνικών χωρικών υδάτων πλάτους 6 ν. μιλίων, ή στο Ιόνιο Πέλαγος.

Με δεδομένο ότι τα πιθανολογούμενα προς εκμετάλλευση κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου βρίσκονται στην υφαλοκρηπίδα έξω από τα εθνικά χωρικά ύδατα, εάν δεν προηγηθεί ο ορισμός της ελληνικής ΑΟΖ, τότε ο υπό ίδρυση φορέας δεν θα έχει άλλο πεδίο δράσης πέρα από το Ιόνιο.

Στα μέτρα του ντόπιου και ξένου κεφαλαίου

Οι εξελίξεις έρχονται να επιβεβαιώσουν ότι η στρατηγική απαξίωσης και εγκατάλειψης των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στο θαλάσσιο χώρο αποτελεί μέρος μιας γενικότερης στρατηγικής πρόσδεσης της χώρας στο ιμπεριαλιστικό άρμα και συνδέεται άμεσα με την πρεμούρα της ντόπιας αστικής τάξης να αναβαθμίσει τη θέση της στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και αντιθέσεις στην περιοχή της Ανατ. Μεσογείου.

Η απαξίωση αυτή, που με συνέπεια υπηρέτησαν οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ από το 1974 και μετά, περιλαμβάνει τη μη ανακήρυξη ελληνικής ΑΟΖ, τη μη επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ναυτ. μίλια, το μη κλείσιμο των κόλπων με ευθείες γραμμές βάσης, τη μη κατοχύρωση της αρμοδιότητας έρευνας και διάσωσης, την εκχώρηση στο ΝΑΤΟ της ευθύνης για τον επιχειρησιακό έλεγχο του Αιγαίου.

Ειδικά για την ΑΟΖ, όλα αυτά τα χρόνια, οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν έχουν προβεί σε καμία ενέργεια ορισμού και ανακήρυξης της ελληνικής υφαλοκρηπίδας - Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, της περιοχής δηλαδή όπου η χώρα ασκεί το κυριαρχικό δικαίωμα της αποκλειστικής εκμετάλλευσης όλων των φυσικών πόρων του υπεδάφους και των υπερκείμενων υδάτων. Ο ορισμός της ΑΟΖ γίνεται από κάθε χώρα μονομερώς στη βάση της αρχής της μέσης απόστασης από τις ακτές της απέναντι χώρας. Από κει και πέρα πραγματοποιούνται συμφωνίες με τις όμορες χώρες, προκειμένου να υπάρξουν επιμέρους διευθετήσεις στην οριοθέτησή της.

Τις προηγούμενες μέρες υπήρξε η συμφωνία Κύπρου - Ισραήλ για τον ορισμό των μεταξύ τους ΑΟΖ, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις από την πλευρά της Τουρκίας. Η Ελλάδα μόνο με την Ιταλία έχει υπογράψει σχετική συμφωνία, το 1970, για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας (δεν υπήρχε τότε η έννοια της ΑΟΖ) του Ιονίου και της προέκτασής της προς νότο στην ανοιχτή Μεσόγειο.

Ανάλογη συμφωνία έχει μονογραφεί με την Αλβανία, αλλά η αλβανική πλευρά ανακάλεσε - με υπόγεια παρέμβαση και της Τουρκίας - καθώς γινόταν εφαρμογή των όσων προβλέπει η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας που αναγνωρίζει ίσα δικαιώματα στην ΑΟΖ και των νησιών.

Καταλύτης η δίψα των πολυεθνικών

Εντύπωση προκαλεί, επίσης, το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει υπογράψει τέτοια συμφωνία με την Κύπρο, παρόλο που η δεύτερη έχει υπογράψει με άλλες χώρες. Βέβαια πρόκειται για πρόβλημα της Ελλάδας και όχι της Κύπρου, αφού το όλο ζήτημα σχετίζεται με το θέμα της ΑΟΖ του Καστελόριζου. Η εκκρεμότητα αυτή έρχεται να τροφοδοτήσει τις τουρκικές θέσεις σύμφωνα με τις οποίες το Καστελόριζο δεν έχει δικαίωμα στην ΑΟΖ.

Ομως, δεν είναι μόνον αυτό. Η Τουρκία αμφισβητεί συνολικά την ελληνική ΑΟΖ ανατολικά της γραμμής Ρόδος, Κάρπαθος, Κρήτη και διεκδικεί έτσι στο σύνολό της την ΑΟΖ της Ανατ. Μεσογείου βόρεια της ΑΟΖ της Αιγύπτου. Το Καστελόριζο είναι το πρόσχημα, καθώς αυτό που λέγεται περί εξαίρεσής του από τις ελληνοτουρκικές διαπραγματεύσεις και τις διευθετήσεις που έχουν δρομολογηθεί για τα ζητήματα του θαλάσσιου χώρου, δεν αφορά μόνο το συγκεκριμένο ελληνικό νησί, αλλά όλο το θαλάσσιο χώρο ανατολικά της προαναφερθείσας γραμμής Ρόδου, Καρπάθου, Κρήτης. Φυσική συνέπεια αυτών των επιλογών είναι να μην υπάρχει αντικείμενο συμφωνίας μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου.

Να σημειωθεί πως τόσο στο εσωτερικό όσο και στο Διεθνές Δίκαιο δε νοείται προληπτική μη άσκηση δικαιώματος. Πρώτα ασκείται ένα δικαίωμα και μετά όποιος θεωρεί ότι θίγεται προσφεύγει στα δικαστήρια. Ετσι και η Ελλάδα θα μπορούσε να ανακηρύξει την ελληνική ΑΟΖ συμπεριλαμβάνοντας και το Καστελόριζο και αν η Τουρκία είχε πρόβλημα θα ήταν αυτή που θα προσέφευγε στο Διεθνές Δικαστήριο. Να σημειωθεί επίσης πως το τουρκικό «κάζους μπέλι» (αιτία πολέμου) δεν αφορά την ΑΟΖ, αλλά την επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 μίλια.

Ερχεται λοιπόν τώρα, «ξαφνικά», η ελληνική κυβέρνηση να ανοίξει με αυτόν τον τρόπο το θέμα της εκμετάλλευσης του ενεργειακού πλούτου που βρίσκεται στο θαλάσσιο χώρο. Καταλύτης για την επιτάχυνση των εξελίξεων, αλλά και οδηγός για τις επιλογές που γίνονται είναι η δίψα των πολυεθνικών μονοπωλίων και της ντόπιας αστικής τάξης για εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων, αλλά και οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί στην ευρύτερη περιοχή, στο πλαίσιο του νέου στρατηγικού δόγματος του ΝΑΤΟ.

Στην πραγματικότητα, αυτό που προωθείται είναι η επαναχάραξη συνόρων και η συρρίκνωση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων σε βυθό, θάλασσα και αέρα, με σοβαρές επιπτώσεις στην ίδια την άμυνα και την εδαφική ακεραιότητα της Ελλάδας.

Οι διευθετήσεις αυτές εμπεριέχουν το σπέρμα μελλοντικών εντάσεων που τροφοδοτούνται από τους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και τίποτα καλό δεν προοιωνίζονται για τον ελληνικό, τον τουρκικό και τους άλλους λαούς της περιοχής. Δε λύνουν προβλήματα, αλλά διευθετούν πρόσκαιρα τα πράγματα, σύμφωνα με τις προτεραιότητες των πολυεθνικών μονοπωλίων και των ιμπεριαλιστικών επιτελείων.

Κυριάκος ΖΗΛΑΚΟΣ-ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ