«ΑΟΖ με την Κύπρο, τώρα»

ΚΛΕΙΔΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟ ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟ

Των ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΜΑΡΚΕΖΙΝΗ, ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΡΥΩΤΗ*

Η διά μονομερούς δηλώσεως δημιουργία της κυπριακής ΑΟΖ το 2004 από τον πρόεδρο Παπαδόπουλο ήταν πραγματικά ηγετική κίνηση. Αν και η Τουρκία διεμαρτυρήθη, η απόφαση έγινε αμέσως αποδεκτή και από την Ε.Ε. και από τις ΗΠΑ.

Υπενθύμιση: Το Καστελόριζο είναι νησί στο ανατολικότερο άκρο της Ελλάδας και της Ε.Ε. Εχει 430 κατοίκους (απογραφή 2001)...

Επανειλημμένες προσεγγίσεις του όμως προς την ελληνική πλευρά, να οριοθετήσει μαζί με την Κύπρο την ΑΟΖ, έμειναν αναπάντητες. Η πρόσφατη απόφαση της μεγαλονήσου να οριοθετήσει την ΑΟΖ με το Ισραήλ δεν αφήνει πλέον καμία δικαιολογία στην Ελλάδα να μην ασκήσει τα νόμιμα δικαιώματά της.

Εδώ και 30 χρόνια η χώρα μας επιμένει ότι η μοναδική διαφορά με την Τουρκία -η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας του Αιγαίου- είναι νομικής φύσης. Η έννοια της υφαλοκρηπίδας όμως έχει, εδώ και 25 χρόνια, υπερκεραστεί απ' αυτήν της ΑΟΖ.

Με βάση τα άρθρα 55-57 της νέας Σύμβασης του 1982, ως ΑΟΖ ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή σε πλάτος μέχρι 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών, ζώντων ή μη, των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας.

Επίσης η Σύμβαση αναφέρει ρητά (άρθρο 121, παράγραφος 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Επομένως, η Τουρκία δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα ίδια επιχειρήματα για την ΑΟΖ που προβάλλει για την υφαλοκρηπίδα των νησιών του Αιγαίου, ότι, δηλαδή, τα νησιά μας δεν διαθέτουν υφαλοκρηπίδα ή ότι κάθονται πάνω στην υφαλοκρηπίδα της Ανατολίας. Επιπλέον, η νέα Σύμβαση έχει καταργήσει τη γεωλογική έννοια της υφαλοκρηπίδας και έτσι η Τουρκία έχει χάσει άλλο ένα επιχείρημα.

Κλειδί σ' αυτή την οριοθέτηση είναι το Καστελόριζο, νησί το οποίο κατοικείται και, κατά συνέπεια, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι και διαθέτει ΑΟΖ και ότι είναι νησί της Ε.Ε. Εάν η Ελλάδα δεχτεί να προχωρήσει σε οριοθέτηση ΑΟΖ με την Αίγυπτο χωρίς τον υπολογισμό του Καστελόριζου, η εμφανής συνέπεια θα είναι η Ελλάδα να μην έχει θαλάσσια σύνορα με την Κύπρο!

Οι τελευταίες μελέτες που έχουν γίνει δείχνουν ότι υπάρχουν μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου και πετρελαίου στο τρίγωνο Καστελόριζου-Κρήτης-Κύπρου. Οι περισσότερες από αυτές τις μελέτες έγιναν από αμερικανικές εταιρείες που προφανώς ειδοποίησαν τους Τούρκους γι' αυτό και, πιθανώς, είναι ζήτημα χρόνου προτού οι τελευταίοι αρχίσουν να προκαλούν την Ελλάδα με έρευνες στην περιοχή.

Τελευταία ακούγονται πολλά γύρω από την παλαιά αμερικανική ιδέα περί συνεκμεταλλεύσεως. Η συνεκμετάλλευση δεν οδηγεί πουθενά, δεν λύνει κανένα πρόβλημα, και γι' αυτό ουδέποτε χρησιμοποιήθηκε από άλλες χωρές που αντιμετώπισαν τα προβλήματα που έχουμε με την Τουρκία. Συνεκμετάλλευση λοιπόν θα είναι τραγικό λάθος με επιπτώσεις και σε άλλους τομείς των διμερών σχέσεων, ανοίγοντας την όρεξη της Τουρκίας και για άλλους οικονομικούς πόρους, όπως την αλιεία.

Εν όψει των ανωτέρω, η Ελλάδα, ακολουθούσα το παράδειγμα άλλων χωρών (π.χ. ΗΠΑ, Ρωσία, οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε., Ισραήλ) να διακηρύξει την κυριαρχία της σε ΑΟΖ με βάση τη Σύμβαση του 1982.

Τα ανωτέρω μπορούν να γίνουν με την ψήφιση νόμου που να δημιουργεί ΑΟΖ στις ελληνικές θάλασσες και εν συνεχεία να ανακοινωθεί στον ΟΗΕ. Μετά θα έρθουμε σε διαπραγματεύσεις με την Κύπρο και την Αίγυπτο προς καθορισμό της διαχωριστικής γραμμής.

Βεβαίως, η Τουρκία δεν θα αναγνωρίσει τέτοια κίνηση, όπως έπραξε και πρόσφατα με την Κύπρο. Νομικώς όμως αυτό είναι αδιάφορο. Σ' αυτή την περίπτωση όμως θα πρέπει να της υπενθυμίσουμε ότι η προσχώρησή της στη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας είναι μια από τις προϋποθέσεις για την πλήρη ένταξή της στην Ε.Ε.

Βεβαίως, η «χώρα των μηδενικών διαφορών» θα μπορούσε, αγνοώντας το Διεθνές Δίκαιο, να επανέλθει στις παράνομες παραβιάσεις του εναερίου και υδάτινου χώρου μας. Επιθυμεί όμως να καταστρέψει την εικόνα ότι «έχει αλλάξει», που και η ίδια αλλά και οι εν Ελλάδι υποστηρικτές της, εδώ και χρόνια, προσπαθούν να δημιουργήσουν;

* Ο Β. Μαρκεζίνης είναι ακαδημαϊκός και ο Θ. Καρυώτης καθηγητής Πανεπιστημίου