Αιγαίο: Ενεργειακός γόρδιος δεσμός

από τον ιστοχώρο Επίκαιρα

Του Σπύρου Σουρμελίδη
 

Οι Αμερικανοί υποδεικνύουν το μοίρασμα των πετρελαίων του Αιγαίου, αφού η Ελλάδα χρωστά και έχει άλυτες διαφορές με την Τουρκία

 

Μπορεί η Άγκυρα και η Ουάσιγκτον να διαφωνούν για το Ιράκ, το Ιράν, το Ισραήλ ή τις μπίζνες στην κεντρική Ασία, πάντα, όμως, συμφωνούν για το Αιγαίο και το τίμημα που «πρέπει» να πληρώσει η Ελλάδα. Το σκηνικό επαναλαμβάνεται και αυτή την περίοδο, με πρωθυπουργό τον Γιώργο Παπανδρέου, οι διεθνείς σχέσεις του οποίου δεν αμφισβητούνται πλέον ούτε από τους εχθρούς του.

Η Ουάσιγκτον προτείνει την εκμετάλλευση του Αιγαίου στα τρία, ενώ η Άγκυρα μας δείχνει τι περίπου διεκδικεί με τη δική της μέθοδο του «τσαμπουκά». 

Μένει να μάθουμε τι κάνει η Αθήνα. Τι πιστεύει και πώς ακριβώς σκέφτεται να διαχειριστεί τη νέα αυτή φάση για τη διεκδίκηση του Αιγαίου. Το θέμα δεν αφορά στενά στην ελληνοτουρκική διαφορά· συνδέεται με το ενεργειακό παιχνίδι στο οποίο μετέχουν Αμερικανοί, Ρώσοι και Ευρωπαίοι και στο οποίο η Τουρκία μπήκε με μεγάλες αξιώσεις.

Ο Ψυχρός Πόλεμος, τότε που η πολιτική των Αμερικανών αφορούσε στη συνολική αντιπαράθεση με τη σοβιετική Ρωσία, είναι πια μακρινό παρελθόν. Σήμερα, η αντιπαράθεση εστιάζει στα ενεργειακά. Συγκεκριμένα, στην αποτροπή της ενεργειακής συνεργασίας Ευρωπαίων και Ρώσων. Το δε Αιγαίο είναι και πάλι μέρος της αντιπαράθεσης.
Οι εκβιασμοί των ΗΠΑ

Η ωμή αμερικανική τοποθέτηση για τη μοιρασιά των πετρελαίων του Αιγαίου διατυπώνεται την ώρα της οικονομικής κρίσης και του ΔΝΤ. Αυτό που υπονοείται είναι ότι, αφού η Ελλάδα χρωστάει, αφού είναι δέσμια του ΔΝΤ, τη… συμφέρει να εκχωρήσει τον εθνικό της πλούτο.

Οι γερμανικές «χοντράδες» του χειμώνα –«μπατιρο-Έλληνες, πουλήστε την Ακρόπολη και τα νησιά σας»…– φαντάζουν αστεία καφενείου μπροστά στην επίσημη αμερικανική θέση για εκμετάλλευση των πετρελαίων του Αιγαίου κατά 60% απ’ αυτούς, αφού Ελλάδα και Τουρκία έχουν άλυτες διαφορές, η δε Ελλάδα χρωστάει…

Την ώρα που το «Πίρι Ρέις» και το «Τσεσμέ» αλωνίζουν στο Αιγαίο διαλαλώντας τις τουρκικές αξιώσεις, ο ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Ρίτσαρντ Μόρνιγκσταρ, που ήταν στην Αθήνα πριν από δεκαπέντε μέρες, μας γνωστοποίησε τις αμερικανικές θέσεις. Ο κ. Μόρνιγκσταρ έφτασε στην Ελλάδα μία ημέρα μετά την ελληνοβουλγαρική συνάντηση της Σόφιας, όπου συζητήθηκε το ζήτημα των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Στην Αθήνα είχε συνάντηση με τον υφυπουργό Εξωτερικών Σπύρο Κουβέλη, με τον οποίο και συζήτησε τα ενεργειακά.

Ο Αμερικανός αξιωματούχος σε δηλώσεις και συνεντεύξεις του χαρακτήρισε το Αιγαίο «αμφισβητούμενη περιοχή», εξ ου και πρότεινε εμπορική συμφωνία Ελλάδας – Τουρκίας για συνεκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου και φυσικού αερίου που βρίσκονται σε αυτό, ακόμα κι αν προηγουμένως δεν έχουν διευθετηθεί οι μεταξύ τους διαφορές.

Το ενδιαφέρον των ΗΠΑ είναι μία ακόμα αιτία για τις προκλητικές κινήσεις της Άγκυρας, η οποία έμαθε εγκαίρως ότι το «παζάρι» για τα πετρέλαια του Αιγαίου έχει ξεκινήσει. Άρα, με τις κινήσεις της, δεν επιδιώκει παρά να κάνει αισθητή την παρουσία και τις διεκδικήσεις της.

Η κυβέρνηση Καραμανλή γνώρισε πρώτη την αμερικανική διαφωνία για τυχόν συνεργασία της Ελλάδας με τους Ρώσους σε ό,τι αφορά στη δημιουργία αγωγών στη βόρεια Ελλάδα.

Είναι απέραντη η αγωνία των Αμερικανών για τη δημιουργία σταθερής σχέσης Βερολίνου – Μόσχας, σχέση η οποία θα οδηγεί στην ενιαία αγορά από το Βλαδιβοστόκ στο Καλέ της Μάγχης. Οι αγωγοί φυσικού αερίου στον ευρωπαϊκό Βορρά και Νότο είναι η πλέον σταθερή εγγύηση για τις καλές σχέσεις Μόσχας – Βερολίνου τις επόμενες δεκαετίες. Όσο, δε, η Άνγκελα Μέρκελ κλείνει συμφωνίες με Μόσχα, Καζακστάν και Κίνα, τόσο ο αμερικανικός εκνευρισμός αυξάνεται.

Η κυβέρνηση Παπανδρέου γνώριζε εκ των προτέρων τις αμερικανικές θέσεις. Ο Γιώργος Παπανδρέου υπονόησε την τροποποίηση συμφωνιών σε ό,τι αφορά στον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη – κάτι το οποίο επικαλέστηκε στη συνέχεια και η νέα βουλγαρική κυβέρνηση του Μπόικο Μπορίσοφ. Η Αθήνα, όμως, δεν έχει «παγώσει» τις συμφωνίες της με τη Μόσχα τόσο για τον Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη όσο και για τον αγωγό φυσικού αερίου South Stream. Ο δε Βλαντιμίρ Πούτιν δείχνει το συνεχές ενδιαφέρον του για τις συμφωνίες αυτές.
Η στάση της κυβέρνησης

Η Ουάσιγκτον άφησε τα πράγματα να εξελιχθούν και την κυβέρνηση Παπανδρέου να προχωρήσει στις επιλογές της στο εσωτερικό της χώρας. Το τελευταίο διάστημα, όμως, άρχισε να διαδίδεται σε επιχειρηματικούς κύκλους ότι θα προκύψει συμφωνία και για τα πετρέλαια του Αιγαίου. Σήμερα, με την επίσημη αμερικανική θέση, οι φήμες επιβεβαιώνονται. Την ίδια ώρα, ακούγεται και το ενδιαφέρον κάποιων να προκύψει συνεργασία με τους Ρώσους και στον τομέα της εξυπηρέτησης του ρωσικού στόλου στο Αιγαίο. Παραμένει, όμως, το ερώτημα σχετικά με το τι ακριβώς πράττει η Αθήνα.

Ο μεν Γιώργος Παπανδρέου δεν έχει ανοίξει δημοσίως τα χαρτιά του, δείχνοντας ότι περιορίζεται στη βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ο δε Δημήτρης Δρούτσας συνεχίζει τις συναντήσεις του με τον Αχμέτ Νταβούτογλου – υπηρεσιακώς και ιδιωτικώς (στη Ρόδο τού παρέθεσε μάλιστα δείπνο οικογενειακώς). Και η κυβέρνηση περιορίζεται στα γνωστά διαβήματα έναντι των τουρκικών προκλήσεων και της ωμής παραβίασης ελληνικών δικαιωμάτων.

Είναι σαφές ότι η Αθήνα δεν καλείται να αποφασίσει τι ακριβώς θα κάνει μόνο με την Τουρκία. Κι αυτό, παρά το γεγονός ότι η νέα κατάσταση στην Τουρκία χρήζει νέας ανάλυσης και επανεκτίμησης. Ο Ερντογάν είναι ο κυρίαρχος της εσωτερικής διαπάλης και δείχνει ότι αυτή την εσωτερική μάχη δύσκολα θα τη χάσει.

Η Αθήνα, όμως, καλείται για μία ακόμα φορά στην πρόσφατη ιστορία της, να αποφασίσει τι ακριβώς θα κάνει με το μεγάλο σύμμαχο, τις ΗΠΑ. Οι «μαχαιριές» είναι πρωτίστως αμερικανικές…

Η ευρωπαϊκή αστάθεια μπορεί να οδηγήσει τον κ. Παπανδρέου στο δόγμα του Ελευθέριου Βενιζέλου για τη συμμαχία με τις ναυτικές δυνάμεις. Όμως, οι σημερινές συνθήκες είναι πολυπλοκότερες, η παντοκρατορία των ΗΠΑ αμφισβητείται οικονομικώς και οι ισορροπίες στην Ευρώπη αλλάζουν ραγδαία.

Για την Αθήνα η απόφαση είναι δυσκολότερη και δεν μπορεί η προσοχή της να εξαντλείται στις κινήσεις της Άγκυρας. Η πολιτική του κ. Παπανδρέου όσο ήταν υπουργός Εξωτερικών έδειξε ότι προχώρησε σε βασική συμφωνία εκ των προτέρων, την οποία επιβεβαίωσε και εφάρμοσε βήμα βήμα σε Ελληνοτουρκικά και Κυπριακό.

Θα κάνει, άραγε, το ίδιο και τώρα;…