Το πρώτο ΙΚΕΑ ήταν... ελληνικό!

από τον Αγγελιοφόρο
ΤΗΣ ΧΡΥΣΑΣ ΝΑΝΟΥ

Διακοσμητική σφίγγα του αρχαίου κτίσματος

Αιώνες ολόκληρους πριν από την ΙΚΕΑ εποχή, οι αρχαίοι Ελληνες τεχνίτες ήταν εξπέρ στην τεχνική της συναρμολόγησης για μαζικής παραγωγής παραγγελίες. Ιταλοί αρχαιολόγοι έφεραν στο φως ένα εντυπωσιακό κτίσμα του 6ου αιώνα π.Χ. στην Κάτω Ιταλία, στα οικοδομικά κατάλοιπα του οποίου διασώζονται αναλυτικές οδηγίες, τις οποίες είχε χαράξει πάνω τους ο κατασκευαστής τους, προκειμένου να διευκολύνει αυτούς που θα τα τοποθετούσαν στη θέση τους. Κάποια από αυτά μάλιστα ήταν «αρσενικά» και άλλα «θηλυκά», προκειμένου να... κουμπώνουν μεταξύ τους!

Το ασυνήθιστο εύρημα, ενδεικτικό της αρχαιοελληνικής μόδας που κυριαρχούσε ήδη από την αρχαϊκή περίοδο στην ιταλική χερσόνησο, εντοπίστηκε στο Τόρε Σατριάνο, κοντά στην Ποτέντσα, στην περιοχή που ονομαζόταν «Μεγάλη Ελλάδα». Εκεί διενεργεί ανασκαφή η Αρχαιολογική Σχολή του Πανεπιστημίου της Μπασιλικάτα, με επικεφαλής τον καθηγητή Μάσιμο Οσάνα. Στην έρευνα, που συνεχίζεται από το 2000, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Προστασίας της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς της Μπασιλικάτα, συμμετέχουν διδάσκοντες και φοιτητές από ιταλικά και ξένα πανεπιστήμια.

Οπως εξηγεί στον «Α» ο Μάσιμο Οσάνα, το εξαιρετικό κτίριο που εντοπίστηκε κατά την τελευταία ανασκαφική περίοδο αποτελούσε πιθανότατα το διοικητικό κέντρο της αρχαίας πόλης, που χρησιμοποιούνταν από την αρχαϊκή περίοδο. «Το μνημειακό κτίριο κτίστηκε γύρω στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. από τεχνίτες από την ελληνική αποικία του Τάραντα, όπως πιστοποιείται από τις εγχάρακτες επιγραφές στην ελληνική γλώσσα και τη λακωνική διάλεκτο στα κεραμίδια της στέγης», σημειώνει.

Η εξαιρετική διακόσμηση του κτίσματος ακολουθούσε τα κλασικά πρότυπα, προκειμένου να θυμίζει αρχαιοελληνικό ναό: σε ένα άκρο της στέγης υπήρχε ένα σπάνιο άγαλμα που αναπαριστά μια σφίγγα, ενώ μια σειρά από πήλινα ζωγραφισμένα ακροκέραμα είχε στόχο να εντυπωσιάζει τους επισκέπτες του κτιρίου, μαρτυρώντας τη δύναμη της οικογένειας που κατοικούσε εκεί. Το κύρος του τοπικού ηγεμόνα υποδηλώνει άλλωστε και η δυνατότητά της να επιστρατεύει Ελληνες εμπειρογνώμονες στην υλοποίηση σύνθετων αρχιτεκτονικών κατασκευών, πολύ διαφορετικών από τα μικρά, ταπεινά κτίρια όπου κατοικούσε ο υπόλοιπος πληθυσμός.

Εντυπωσιακή είναι η ζωφόρος του κτίσματος, στην οποία, όπως εξηγεί ο Ιταλός αρχαιολόγος, απεικονίζονται σκηνές μονομαχίας εμπνευσμένες από την Ιλιάδα, κατά τα πρότυπα που συνηθίζονταν τόσο στη Σπάρτη όσο και την Κόρινθο τον 6ο αιώνα π.Χ.

Οπως επισημαίνει ο Μ. Οσάνα, το κτίριο μαρτυρά τις πολιτιστικές σχέσεις μεταξύ των ντόπιων πληθυσμών και των ελληνικών αποικιών στην ακτή του Ιονίου, σχέσεις που δεν επηρεάζουν απλώς τις μορφές της εγχώριας αρχιτεκτονικής, αλλά αντικατοπτρίζονται και στα ιδεώδη της ντόπιας αριστοκρατίας, εμπνευσμένα από την ομηρική ηρωική παράδοση, ως πρότυπα της εξουσίας.