Η Ελλάδα «ενεργειακός όμηρος» της Τουρκίας

Από το ιστολόγιο "Ινφογνώμον Πολιτικά" 

του Γιώργου Δελαστίκ

Σοβαρότατες αρνητικές επιπτώσεις για τη σχετική ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας μας, με ενδεχόμενο επώδυνων συνεπειών και στην ελληνική εξωτερική πολιτική, έχει η απόφαση του φιλοαμερικανού πρωθυπουργού της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσοφ να τινάξει στον αέρα τον περιβόητο πετρελαιαγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη.

Ανακοινώνοντας την απόφασή του να αποσύρει τη Σόφια από τον αγωγό αυτό, ο Μπορίσοφ κατέστησε αδύνατη την κατασκευή του κι έτσι μετέτρεψε την Αθήνα σε «παράπλευρη απώλεια» του ενεργειακού πολέμου που ο Βούλγαρος πρωθυπουργός κήρυξε εναντίον της Μόσχας για να ικανοποιήσει τα σχέδια της Ουάσιγκτον.

Το κακό για την Ελλάδα δεν σταματά εκεί. Ένα 24ωρο αργότερα, ο Βούλγαρος υφυπουργός Εξωτερικών Μαρίν Ράικοφ προχώρησε σε δηλώσεις που θίγουν τα «άγια των αγίων» της ρωσικής ενεργειακής πολιτικής αναφορικά με σχέδια που συμπεριλαμβάνουν και τη Βουλγαρία: για τη Σόφια έχει προτεραιότητα η κατασκευή του αγωγού Nabucco, ο οποίος θα μεταφέρει στην Ευρώπη φυσικό αέριο αμερικανικών συμφερόντων από την Κασπία μέσω Τουρκίας, σε σχέση με το ρωσικό αγωγό φυσικού αερίου South Stream.

Στρατηγική ρήξη Σόφιας – Μόσχας

Ο αγωγός South Stream όμως έχει στρατηγική σημασία για το Κρεμλίνο. Αποσκοπεί στο να μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο από το λιμάνι του Νοβοροσίσκ, το οποίο βρίσκεται στην ανατολική ακτή του Εύξεινου Πόντου, με υποθαλάσσιο αγωγό στο βουλγαρικό λιμάνι της Βάρνας. Από εκεί θα έφευγαν δύο κλάδοι προς τη Δυτική Ευρώπη. Ο πρώτος θα κατευθυνόταν προς την Ουγγαρία και την Αυστρία μέσω Σερβίας. Ο δεύτερος θα έμπαινε από τη Βουλγαρία στην Ελλάδα, θα διέσχιζε όλη τη Μακεδονία και θα κατέληγε στη Θεσπρωτία και, μέσω ενός νέου υποθαλάσσιου αγωγού, το ρωσικό φυσικό αέριο θα κατέληγε στη νότια Ιταλία.

Οι Αμερικανοί έχουν κινήσει γη και ουρανό για να ματαιώσουν τον αγωγό South Stream, ο οποίος έχει την υποστήριξη της Γερμανίας και όλων των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών – πλην της Βρετανίας, εννοείται.

Ο κλάδος που αφορά και την Ελλάδα έχει προκύψει από συμφωνία της ρωσικής εταιρείας φυσικού αερίου Gazprom με την υπό κρατικό έλεγχο ιταλική ΕΝΙ, ενώ αυτές τις ημέρες υπογράφονται και οι συμφωνίες συμμετοχής στον South Stream και της γαλλικής Electricité de France, της γαλλικής «ΔΕΗ».

Το σαμποτάρισμα εκ μέρους του Βούλγαρου Μπορίσοφ ενός τέτοιου έργου, καθώς έρχεται να προστεθεί στη ματαίωση εκ μέρους του της κατασκευής σε συνεργασία με τη Ρωσία ενός νέου πυρηνικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας στο Μπέλενε της Βουλγαρίας, σηματοδοτεί στρατηγική ρήξη των σχέσεων της Σόφιας με τη Μόσχα στον ενεργειακό τομέα.

Εκτός South Stream η Αθήνα;

Είναι ίσως πολύ νωρίς για να διαμορφώσει κανείς οριστική άποψη περί του αν ο Μπορίσοφ θα κατορθώσει να προωθήσει μέχρι τέλους τα αμερικανικά σχέδια υπονόμευσης του αγωγού South Stream ή αν θα υποκύψει στις συνδυασμένες πιέσεις που θα του ασκήσουν το Βερολίνο, η Ρώμη και το Παρίσι, με όπλο εκβιασμού τους πόρους που παίρνει η Βουλγαρία από την ΕΕ. Αυτό όμως ενδέχεται να μην έχει πλέον τόση σημασία για τη ρωσική κυβέρνηση.

Το Κρεμλίνο δεν έχει πια εμπιστοσύνη στη Βουλγαρία του Μπορίσοφ και οδηγείται ήδη σε καθολική επανεξέταση των σχεδίων του να μετατρέψει τη γειτονική μας χώρα σε κομβικό σημείο αγωγών που μεταφέρουν ρωσικό φυσικό αέριο στη Δυτική Ευρώπη.

Η επιλογή αυτή της Μόσχας είχε βασιστεί αφενός στο γεγονός ότι το 100% του φυσικού αερίου που καταναλώνει η Βουλγαρία είναι ρωσικής προέλευσης και, αφετέρου, στις ιστορικά στενές σχέσεις Βούλγαρων και Ρώσων. Αποδείχτηκε στην πράξη όμως ότι τίποτα από αυτά δεν είναι ικανό να αναχαιτίσει τον Μπορίσοφ.

Έτσι, τρεις μόλις ημέρες μετά τη βουλγαρική αποχώρηση από το ματαιωθέντα πια πετρελαιαγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, ο πρόεδρος της Gazprom Αλεξέι Μίλερ έσπευσε στο Βουκουρέστι. Εκεί συναντήθηκε με τον υπουργό Οικονομίας της Ρουμανίας Αντριάν Βιντιάνου. Επισήμως, δεν ανακοινώθηκε κάτι εντυπωσιακό, αλλά η συνήθως άριστα ενημερωμένη στα θέματα αυτά ρωσική οικονομική εφημερίδα Κομερσάντ έγραψε, σαφέστατα κατόπιν σκόπιμης διοχέτευσης της είδησης, ότι η Μόσχα συζητά με τη ρουμανική κυβέρνηση τη μεταφορά στη Ρουμανία πλέον –και όχι στη Βουλγαρία– του σταθμού υποδοχής του υποθαλάσσιου αγωγού του South Stream, στο ρουμανικό λιμάνι της Κονστάντζας αντί για το βουλγαρικό της Βάρνας. Αν όντως συντελεστεί μια τέτοια αλλαγή, είναι απολύτως βέβαιο ότι η Ελλάδα θα μείνει εκτός οποιουδήποτε ανασχεδιασμού του South Stream που να έχει πραγματικό νόημα για την ελληνική ενεργειακή πολιτική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για κορυφαία θέματα και της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μας.

Στο έλεος της Άγκυρας

Το πρόβλημα έπειτα απ’ αυτές τις εξελίξεις δεν έγκειται στο ότι γίνονται καπνός τα όνειρα ή καλύτερα οι αυταπάτες περί μετατροπής της Ελλάδας σε «ενεργειακό κόμβο». Αυτό είναι το λιγότερο. Το σημαντικό είναι ότι το ναυάγιο της ενεργειακής συνεργασίας της Ελλάδας με τη Ρωσία, τόσο στον τομέα του πετρελαίου όσο και σε εκείνον του φυσικού αερίου, εκθέτει την Ελλάδα σε έναν τρομερό κίνδυνο: να καταστεί «ενεργειακός όμηρος» της Τουρκίας! Να προμηθεύεται, δηλαδή, η χώρα μας φυσικό αέριο, ίσως ακόμη και πετρέλαιο, αμερικανικών συμφερόντων που θα έρχεται στην Ελλάδα μέσω αγωγών που διέρχονται από το τουρκικό έδαφος. Αυτό σημαίνει ότι σε περίπτωση ενεργειακής ή, ακόμη χειρότερα, ελληνοτουρκικής κρίσης, η Ελλάδα θα βρίσκεται στο έλεος της Άγκυρας ως προς το αν θα μας χορηγεί το συμφωνημένο φυσικό αέριο ή αν θα μας στραγγαλίζει ενεργειακά!

Εφιαλτικό φαντάζει το ενδεχόμενο μιας ελληνοτουρκικής κρίσης όπου η Τουρκία θα κλείνει τις βάνες των αγωγών προς την Ελλάδα και μια κυβέρνηση στην Αθήνα θα απευθύνεται προς τον ελληνικό λαό και θα δηλώνει ότι αποτελεί «μονόδρομο» η υποταγή στους όρους της Άγκυρας, αλλιώς θα παραλύσει η χώρα μας! Αυτό προσπαθούσε να αποφύγει η κυβέρνηση Καραμανλή προωθώντας την ενεργειακή συνεργασία με τη Ρωσία παρά τις ισχυρότατες αντιδράσεις των Αμερικανών.

Φιλοτουρκικό λόμπι

Το σενάριο ενεργειακής ομηρείας της χώρας μας από την Τουρκία μπορεί να φαίνεται εγκληματικό πολιτικό λάθος στα μάτια της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ελλήνων και πραγματικά έτσι είναι. Υπάρχουν όμως και πολιτικοί κύκλοι της χώρας μας που είναι τόσο φιλοαμερικανικοί, ώστε τάσσονται συνειδητά υπέρ της γραμμής των ΗΠΑ για υπονόμευση της ενεργειακής συνεργασίας της Ελλάδας με τη Ρωσία και προμήθειας του αναγκαίου φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας, αδιαφορώντας για τις πολιτικές συνέπειες αυτής της επιλογής.

Ο τελευταίος υπουργός Ενέργειας της κυβέρνησης Καραμανλή για παράδειγμα, ο αφοσιωμένος στην Ντόρα Μπακογιάννη και ακραίος νεοφιλελεύθερος Κωστής Χατζηδάκης, που και σήμερα κατέχει εξέχουσα θέση στο επιτελείο του Αντώνη Σαμαρά, είχε δηλώσει επισήμως ότι στόχος του ήταν να παίρνει η Ελλάδα τουλάχιστον το 40% του φυσικού αερίου που χρειάζεται μέσω Τουρκίας!

Θύελλα αντιδράσεων είχε προκαλέσει και η προεκλογική δήλωση του Γιώργου Παπανδρέου στην Αλεξανδρούπολη ότι μετά την εκλογή του θα διέτασσε τη σύνταξη νέας περιβαλλοντικής μελέτης για τον αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολη, πράγμα που βεβαίως είχε σωστά ερμηνευθεί ως τέχνασμα με στόχο τη ματαίωση της κατασκευής του πετρελαιαγωγού αυτού. Ούτως ή άλλως φρόντισε γι’ αυτό ο… εξτρεμιστής οικολόγος Μπορίσοφ και απάλλαξε τον Γιώργο Παπανδρέου από τον μπελά.

Πάντως, μετά το διαγραφόμενο βίαιο τέλος των ελπίδων ενεργειακής συνεργασίας με τη Ρωσία, αυτό που προέχει είναι να αποτραπεί ο κίνδυνος η κυβέρνηση Παπανδρέου να υπαγάγει την Ελλάδα σε καθεστώς ενεργειακής υποτέλειας προς την Τουρκία, με οποιοδήποτε πρόσχημα. Ακόμη, δηλαδή, κι αν η Μόσχα μεταβάλει την πορεία των αγωγών της έτσι ώστε να περνούν μέσα από τουρκικό έδαφος, κάτι που δεν είναι καθόλου απίθανο πλέον.

m-epikaira.gr