ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ Ή ΜΥΘΕΥΜΑΤΑ?

από το ιστολόγιο Trade News

Από το 2009, που το θέμα το Δημοσίου Χρέους έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας του πολίτη αυτής της χώρας, πολλές εκφράσεις, δηλώσεις και παρεμβάσεις των πολιτικών και των οικονομικών παραγόντων έγιναν σλόγκαν, υιοθετήθηκαν στον καθημερινό διάλογο και αποτελούν πλέον και έναυσμα για συζητήσεις και συνθηματολογία. Το «λεφτά υπάρχουν», το «περίστροφο πάνω στο τραπέζι», το «οι κερδοσκόποι θα σκίσουν τα πουκάμισα τους», το «οι Τροϊκανοί» και άλλα πολλά μας διασκεδάζουν στο άκουσμα τους, αλλά και μας τρομοκρατούν από την απλούστευση και το λαϊκισμό που κρύβουν μέσα τους.

Μια από τις κορυφαίες δηλώσεις, που ακούστηκαν και επαναφέρονται κατά καιρούς – ακόμα και τώρα - είναι η γνωστή δήλωση ότι «Οι καταθέσεις των καταθετών στα ελληνικά πιστωτικά ιδρύματα είναι εγγυημένες από το Ελληνικό Δημόσιο, στο σύνολο τους.» Την πρωτοακούσαμε από τον προηγούμενο πρωθυπουργό, την επανέλαβαν τα στελέχη της παρούσας κυβέρνησης όταν πραγματοποιήθηκε το πρώτο κύμα μεταφοράς κεφαλαίων από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα προς χώρες του εξωτερικού, με ιδιαίτερη προτίμηση στην ηλιόλουστη Κύπρο και τη χιονοσκεπή Ελβετία. Την ακούσαμε και πάλι, όταν τα σενάρια της πτώχευσης ήταν στο απόγειο της δόξας τους, την επανέλαβαν όταν κάποιοι – που δεν είχαν πρόσβαση σε τραπεζικά ιδρύματα της αλλοδαπής – άρχισαν να προβαίνουν σε αναλήψεις και να κρύβουν τα χρήματα τους μέσα στα σπίτια τους και όταν οι ουρές για αγορά χρυσού (χρυσών λιρών δηλαδή) στην Τράπεζα της Ελλάδος έφτασαν να έχουν αξιοπρόσεκτο μήκος.   

Ο απλός μαθηματικός και οικονομικός νους διερωτάται: Πως είναι δυνατόν το Ελληνικό Δημόσιο που έχει ένα συνολικό χρέος ύψους πάνω από 330 δις ευρώ (καθώς ακόμα το βάθος της τρύπας των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των Νοσοκομείων, των εγγυήσεων του Δημοσίου, των Ασφαλιστικών Ταμείων και των λοιπών επιχειρήσεων του ευρύτερου δημόσιου τομέα δεν έχει ακόμα εκτιμηθεί), να μπορεί να εγγυηθεί τις καταθέσεις στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, που υπερβαίνουν τα 350 δις ευρώ; Με ποια διαδικασία; Με ποιο τρόπο;

«Η εγγύηση καλύπτει τις καταθέσεις μέχρι 100,000 ευρώ ανά κατάθεση φυσικού προσώπου, ανά τράπεζα», ήρθε η διευκρίνιση από ηχηρά υπουργικά χείλη, και οι καταθέτες έκαναν γοργούς υπολογισμούς, μοιράζοντας ενδοοικογενειακά τις καταθέσεις τους και ανοίγοντας λογαριασμούς σε διάφορες τράπεζες. Οι καταθέτες επέλεγαν τις τράπεζες έχοντας σαν κριτήριο τις φημολογίες για τα αποτελέσματα των “stress tests”, και τις υπόγειες επιτοκιακές διατραπεζικές διαμάχες.

Όμως και πάλι οι αριθμοί και οι διαδικασίες των «εγγυήσεων» δεν αποτελούσαν για εμάς μια πειστική απάντηση. Η έρευνα αποδείχτηκε σχετικά εύκολη και το αποτέλεσμα της εκκωφαντικό. Δεν υπάρχει καμία, μα καμία εγγύηση των καταθέσεων από το Ελληνικό Δημόσιο!!! Οι καταθέσεις των καταθετών στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα, τελούν υπό το καθεστώς του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων.  Το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) είναι ο φορέας διαχείρισης του συστήματος εγγύησης των τραπεζικών καταθέσεων και επενδυτικών υπηρεσιών και ο οποίος διέπεται από τον ν. 3746/2009 (ΦΕΚ 27 Α’ 16/2/2009) . Στο Ταμείο αυτό συμμετέχουν όλα τα ελληνικά τραπεζικά ιδρύματα, οι συνεταιριστικές τράπεζες. Οι ξένες τράπεζες όπως για παράδειγμα η HSBC, η Citigroup, η ΒΝΡ κλπ εγγυώνται τις καταθέσεις των πελατών τους ακολουθώντας τα καθεστώτα που ισχύουν στις χώρες προέλευσης τους.

Το πρώτο μύθευμα καταρρέει λοιπόν!  Το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων (ΤΕΚΕ) εγγυάται τις καταθέσεις και ουχί το Ελληνικό Δημόσιο! Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό. Η ψευδής περί του αντιθέτου εικόνα, είναι που προβληματίζει.

Ο σκοπός του Ταμείου (ΤΕΚΕ) είναι α) η καταβολή αποζημίωσης στους καταθέτες των πιστωτικών ιδρυμάτων που ευρίσκονται σε αδυναμία να     εκπληρώσουν τις προς αυτούς υποχρεώσεις τους και  β) η καταβολή αποζημίωσης στους επενδυτές-πελάτες των πιστωτικών ιδρυμάτων που ευρίσκονται σε     αδυναμία να εκπληρώσουν τις προς αυτούς υποχρεώσεις τους, για απαιτήσεις που απορρέουν από την     παροχή «καλυπτόμενων επενδυτικών υπηρεσιών», με στόχο τη συμβολή στη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Το όριο της αποζημίωσης για το σύνολο των καλυπτόμενων καταθέσεων του ίδιου καταθέτη σε πιστωτικό ίδρυμα που καλύπτεται από το ΤΕΚΕ ανέρχεται κατ' ανώτατο όριο σε εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ σύμφωνα με το άρθρο 6 του ν. 3714/2008 (ΦΕΚ 231 Α' 7/11/2008). Στις περιπτώσεις λογαριασμών που έχουν ανοιχθεί στο όνομα δύο ή περισσοτέρων προσώπων από κοινού (κοινός λογαριασμός) το τμήμα που αναλογεί σε κάθε καταθέτη του κοινού λογαριασμού θεωρείται ως χωριστή κατάθεση του κάθε δικαιούχου του λογαριασμού και, συνυπολογιζομένων και των λοιπών καταθέσεών του, καλύπτεται μέχρι το όριο των 100.000 ευρώ. 
Το δε όριο της καλύψεως των πελατών των πιστωτικών ιδρυμάτων ως προς παρεχόμενες σ' αυτούς επενδυτικές υπηρεσίες είναι τριάντα χιλιάδες (30.000) ευρώ, σύμφωνα με το άρθρο 10 παρ.1α του ν.3746/2009 (ΦΕΚ 27 Α’ 16/2/2009).

Να και το δεύτερο μύθευμα που καταρρέει! Διότι άλλο είναι «όλες οι καταθέσεις μέχρι 100,000 ευρώ είναι εγγυημένες» και άλλο «Το όριο της αποζημίωσης… ανέρχεται κατ' ανώτατο όριο σε εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ»!

Αποζημιώνονται άραγε όλες οι καταθέσεις ; Από τον κανονισμό λειτουργίας του Ταμείου (ΤΕΚΕ) δεν προκύπτει κάτι τέτοιο. Υπάρχουν διάφορες εξαιρέσεις, μερικές από τις οποίες παρουσιάζουμε επιλεκτικά.

•  Οι καταθέσεις για ίδιο λογαριασμό των Εταιρειών Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών, κατά την έννοια του άρθρου 2 περίπτωση 1 του ν. 3606/2007. 
• Οι καταθέσεις των χρηματοδοτικών ιδρυμάτων, κα­τά την έννοια του άρθρου 2 περίπτωση 11 του ν. 3601/2007.
• Οι καταθέσεις των ασφαλιστικών εταιρειών, κατά την έννοια του ν.δ. 400/1970, όπως εκάστοτε ισχύει.
• Οι καταθέσεις των οργανισμών συλλογικών επενδύ­σεων σε κινητές αξίες κατά την έννοια του ν. 3283/2004, όπως εκάστοτε ισχύει, συμπεριλαμβανομένων των εταιρειών διαχείρισης τους.
• Ομολογίες και ομόλογα εκδοθέντα από το εν λόγω πιστωτικό ίδρυμα και υποχρεώσεις από αποδοχές συ­ναλλαγματικών και από υποσχετικές επιστολές ή γραμ­μάτια έκδοσης του.
• Τα διαπραγματεύσιμα πιστοποιητικά καταθέσεων.

Υπάρχουν βεβαίως και εξαιρέσεις στις καλύψεις των επενδυτικών υπηρεσιών, όπως :

• Εξαιρέσεις ομολόγων. Οι περιπτώσεις του άρθρου 11 παρ. 14 και 15 με το ν. 3746/2009 συνεχίζουν να εξαιρούνται από το σκέλος αποζημίωσης καταθετών αλλά θα αποζημιώνονται στο εξής από το επενδυτικό σκέλος του φορέα καθώς σύμφωνα με την νέα Οδηγία 2004/39ΕΚ MiFID που αφορά τους κανόνες παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, αποτελούν αντικείμενο επενδυτικών υπηρεσιών.
• Εξαιρέσεις repos. Τα repos εξαιρούνται από την έννοια των καταθέσεων οι απορρέουσες εκ των οποίων απαιτήσεις καλύπτονται από το σύστημα αποζημίωσης επενδυτών του ΤΕΚΕ.

Προκύπτει λοιπόν ότι τα διαθέσιμα των Ασφαλιστικών Εταιριών, τα διαθέσιμα των ΑΕΔΑΚ, τα Ομόλογα, τα Repos, τα Πιστοποιητικά Καταθέσεων δεν τελούν υπό το καθεστώς κάλυψης και αποζημίωσης από το Ταμείο (ΤΕΚΕ).

Ένα ακόμα μύθευμα καταρρέει! Μεγάλος αριθμός « κοινών αποταμιευτικών εργαλείων », που χρησιμοποιεί ο απλός καταθέτης,  δεν καλύπτεται από το Ταμείο.

Όσο για τους πόρους και τις δυνατότητες αποζημίωσης των καταθέσεων του Ταμείου, το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων στην τελευταία ενημέρωση που έχει κάνει στο διαδίκτυο, αναφέρει ότι «το σύνολο των διαθέσιμων και άμεσα ρευστοποιήσιμων κεφαλαίων του ΤΕΚΕ, στο τέλος του 2009, ήταν 1.249,1 εκατ. ευρώ, ενώ το σύνολο των συσσωρευμένων πόρων που διαχειρίζεται το ΤΕΚΕ ανέρχεται σε 2.295,6 εκατ. ευρώ». Δηλαδή με άλλα λόγια, το Ταμείο (ΤΕΚΕ) διαθέτει συνολικούς πόρους μόλις 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ για να καλύψει τους καταθέτες του Ελληνικού Τραπεζικού Συστήματος.

Αυτό πλέον, δεν είναι απλά ένα μύθευμα που καταρρέει! Είναι η απλή μαθηματική λογική που ρίχνει στο καναβάτσο της πραγματικότητας, τις φρούδες εξαγγελίες και τις πολιτικές βερμπαλιστικές φούσκες.

Η δύσκολη εποχή που διανύουμε, απαιτεί ανάλυση και καταγραφή της πραγματικότητας ώστε να υπάρξει κοινωνική συνοχή, συνεπής στοχοθέτηση  και αποτελεσματική διαχείριση και δεν έχει ανάγκη από «μη αλήθειες». Και δυστυχώς το μύθευμα «των εγγυημένων καταθέσεων» απομακρύνει την κοινωνία από την ρεαλιστική θεώρηση και αντιμετώπιση της ζοφερής πραγματικότητας. Εντάσσεται δε, στο κλίμα των κεκτημένων, των κατοχυρωμένων, των μη διαπραγματεύσιμων ομφαλοσκοπικών συμφερόντων που πνίγουν τη σημερινή μέρα και το αύριο της Ελλάδας.