Ο νεο-οθωμανισμός στα Βαλκάνια και η ελληνική αντίδραση

απο το ιστολόγιο αντίβαρο

Κωνσταντίνος Χολέβας- Πολιτικός Επιστήμων

Όσοι γράψαμε και μιλήσαμε κατά τη δεκαετία του 1990 για το μουσουλμανικό τόξο που επιδιώκει η Τουρκία, χλευασθήκαμε υπερβολικά από τους οπαδούς των εθνικών υποχωρήσεων. Και όσοι προτείναμε την ενίσχυση των αμυντικών και διπλωματικών δεσμών με τις γειτονικές Ορθόδοξες χώρες κατηγορηθήκαμε ότι κατασκευάζουμε Ορθόδοξα τόξα με επιθετική διάθεση προς τους ... καλούς γείτονες. Τώρα που διαβάζουμε τη στρατηγική σκέψη του Αχμέτ Νταβούτογλου, Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας και Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων, νιώθουμε δικαιωμένοι. Τα νεο-οθωμανικά και άλλα οράματα του Νταβούτογλου αναλύονται εκτενώς στο ογκώδες βιβλίο του με τίτλο «Στρατηγικό Βάθος- Η Διεθνής θέση της Τουρκίας», το οποίο ορθώς έπραξε και εξέδωσε στην Ελλάδα ο εκδοτικός οίκος ΠΟΙΟΤΗΤΑ. Η μετάφραση είναι του πανεπιστημιακού Ν. Ραπτόπουλου και η επιστημονική επιμέλεια του γνωστού και ρεαλιστή Τουρκολόγου καθηγητή Νεοκλή Σαρρή.

Στις σελίδες 440-485 (αλλά και σε άλλα σημεία) ο συγγραφεύς αναφέρεται ειδικότερα στα Βαλκάνια και μιλά ξεκάθαρα για την ανάγκη της Τουρκίας να περικυκλώσει την περιοχή χρησιμοποιώντας τις μουσουλμανικές χώρες και μειονότητες. Το μουσουλμανικό τόξο που πρέπει να τεθεί στην υπηρεσία του νεο-οθωμανισμού περιγράφεται αυτολεξεί στη σελίδα 477 ως εξής: «Η ζώνη που εξικνείται βορειοδυτικά και μέσω του άξονα Μπίχατς-Κεντρική Βοσνία-Ανατολική Βοσνία-Σαντζάκ (σ.σ. Νοτίου Σερβίας) -Κόσσοβο-Αλβανία-Μακεδονία-Κίρτζαλι (σ.σ. Βουλγαρίας) -Δυτική Θράκη καταλήγει στην Ανατολική Θράκη, έχει από τη σκοπιά της Τουρκίας τον χαρακτήρα ζωτικής αρτηρίας για τη βαλκανική γεωπολιτική και τον γεωπολιτισμό της». Ενώ σε πολλά σημεία παραδέχεται ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για τα τουρκικά συμφέροντα είναι η δημιουργία ενός Σερβοελληνικού συνασπισμού (σελ. 365) και ομολογεί ότι «ένας ενδεχόμενος Σερβοελληνικοβουλγαρικός συνασπισμός θα έχει ως συνέπεια την αύξηση των πιέσεων επί της στρατηγικής ζώνης, ζωτικής αρτηρίας της Τουρκίας στην περιοχή, στη διάλυση της Μακεδονίας (σ.σ. έτσι ονομάζει την ΠΓΔΜ) και στην κατάρρευση των σχέσεων της Τουρκίας με τη Βοσνία και την Αλβανία» (σελ. 481-482).

Αν θέλουμε ψύχραιμα να δούμε τη σκέψη του Νταβούτογλου με μία πρώτη ανάγνωση παρατηρούμε μία καλή γνώση της Ιστορίας και των γεωπολιτικών θεωριών που αναπτύχθηκαν στη δυτική επιστήμη, αλλά με μία βαθύτερη ανάγνωση που επιβάλλεται-- καταλήγουμε ότι πρόκειται για μία επιστημονικοφανή κάλυψη των επεκτατικών και αυτοκρατορικών διαθέσεων της Ισλαμοδημοκρατικής Τουρκίας των Ερντογάν –Νταβούτογλου κ.ά. Στον Επίλογο με τα συμπεράσματά του ο Τούρκος υπουργός προτείνει την αξιοποίηση της διπλωματικής και στρατιωτικής εμπειρίας των Σελτζούκων και Οθωμανών Τούρκων, αλλά με ειρηνικό τρόπο και προτείνει τη Διεθνή οικονομία ως μέσο προβολής της τουρκικής ισχύος. Όμως η ευρύτερη ανάλυση των απόψεών του δείχνει ότι πιστεύει ακράδαντα στον ρόλο των ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων και της Αμυντικής Βιομηχανίας. Για την περίπτωση της Βοσνίας γράφει (σελ. 364-365) κάτι πολύ διδακτικό και για όσους συζητούν τον αφοπλισμό της Κύπρου: «Το σημαντικότερο στοιχείο που θα διασφαλίσει την ύπαρξη της Βοσνίας είναι ... η έμπρακτη επιβεβαίωση της εν λόγω βούλησης δια της στρατιωτικής ισχύος. Κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας ιστορίας κανένα έθνος δεν κατόρθωσε να εγγυηθεί την ανεξαρτησία του με τη συγκατάβαση και κηδεμονία άλλου έθνους»!

Ο νεο-οθωμανισμός στα Βαλκάνια θεμελιώνεται στις εξής κυρίαρχες απόψεις του Νταβούτογλου: 1) Πρέπει η Τουρκία ή οι σύμμαχοί της να ελέγχουν τους άξονες των συγκοινωνιών και των ποταμίων μεταφορών. 2) Η Οθωμανική κληρονομιά πρέπει να προβληθεί ως ιστορική ρίζα των βαλκανικών λαών και κυρίως των Αλβανών και Βοσνιομουσουλμάνων. 3) Η Αλβανία θα παίξει τον ρόλο της συμμάχου, μέσω της οποίας η Τουρκία θα βρει διέξοδο προς την Αδριατική. 4) Ο θρησκευτικός παράγοντας είναι απαραίτητο εργαλείο στρατηγικής σκέψης και διαμόρφωσης συμμαχιών. Κατά τον Νταβούτογλου οι Γερμανοί επηρεάζουν τους Καθολικούς Σλοβένους, Κροάτες και Ούγγρους, η Ορθόδοξη Ρωσία επηρεάζει τους Σέρβους και προσεγγίζει Έλληνες, Βουλγάρους και Ρουμάνους, οι ΗΠΑ αναγκαστικά θα στηριχθούν στους Αλβανούς και Βοσνίους που είναι Μουσουλμάνοι. Άρα ο νεο-οθωμανισμός συμπίπτει –έστω πρόσκαιρα- με τα αμερικανικά συμφέροντα στην περιοχή. 5) Οι μουσουλμανικές μειονότητες ανά τα Βαλκάνια πρέπει να αξιοποιηθούν ως εφαλτήρια προωθήσεως των τουρκικών συμφερόντων Γράφει χαρακτηριστικά στη σελίδα 482: «Η Τουρκία ... οφείλει να δώσει βάρος σε πολιτικές που περικυκλώνουν την περιοχή στο σύνολό της..... Μπορεί να προταθεί επίσης μία συνεργασία για την εξασφάλιση των πολιτισμικών και εκπαιδευτικών δικαιωμάτων των εθνικών κοινοτήτων, που διαθέτουν διαφορετικές κουλτούρες στους κόλπους των βαλκανικών κρατών. Μία τέτοια συμφωνία μπορεί να διαμορφώσει ένα κατάλληλο έδαφος κυρίως για το Κόσσοβο και τη Δυτική Θράκη». Σημειώνω με ανησυχία την σύνδεση Κοσσόβου και ελληνικής Θράκης στο φάσμα των νεο-οθωμανικών επιδιώξεων.

Ο Νταβούτογλου με χειρουργικό νυστέρι αναδιανέμει σύνορα, λαούς και εθνότητες και ξαναβαπτίζει Οθωμανικά τα Βαλκάνια ενώ εμείς ασχολούμαστε μόνο με τα οικονομικά μας προβλήματα και αδιαφορούμε για όσα εξυφαίνονται εις βάρος μας και μάλιστα δημοσιοποιούμενα μέσω βιβλίων. Το πρώτο ζητούμενο είναι να αποκτήσουμε γραπτό και επίσημο Εθνικό Δόγμα όπως έχει η Τουρκία του Νταβούτογλου, αλλά και η Αλβανία και η Βουλγαρία (δημοσιεύθηκαν το 1997-1998). Επιπλέον νομίζω ότι πρέπει να αντιδράσουμε και εμπράκτως και μάλιστα διδασκόμενοι από ... τον Νταβούτογλου. Να ενδυναμώσουμε τις Ένοπλες Δυνάμεις μας, να ενισχύσουμε πολύπλευρα την ελληνοσερβική συνεργασία, να αξιοποιήσουμε ειρηνικά την πολιτιστική και θρησκευτική διάσταση της διπλωματίας μας και να εμποδίσουμε κάθε τάση αφελληνισμού της μειονοτικής παιδείας στη Θράκη.