Τα νέα όπλα εναντίον του καρκίνου

απο ΤΑ ΝΕΑ

Νέα, ελπιδοφόρα όπλα προστέθηκαν στην πρόληψη του καρκίνου, σύμφωνα με την Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου. Η καθημερινή λήψη μικρών δόσεων ασπιρίνης, η εξέταση με αξονική τομογραφία χαμηλών δόσεων για τους μακροχρόνιους καπνιστές και η απαγόρευση της ορμονοθεραπείας και στις νεώτερες γυναίκες μειώνουν δραστικά τις πιθανότητες εμφάνισης θανατηφόρων καρκίνων.

Το επίσημο Δελτίο (Bulletin) του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ (NCI) αφιέρωσε τελευταία ειδικό άρθρο με τίτλο «Μπορεί η ασπιρίνη να μειώσει τον κίνδυνο και τη θνησιμότητα από καρκίνο;». Η υπόθεση άρχισε με μία μετανάλυση 8 μελετών, η οποία πραγματοποιήθηκε από ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και δημοσιεύθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο στο «Lancet». Αυτή έδειξε ότι η μακροχρόνια καθημερινή λήψη μιας μικρής ασπιρίνης (75-300 mg) μπορεί να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου.

«Είναι ένα φθηνό και σχετικά ασφαλές φάρμακο που μειώνει έως και 20% τους καρκίνους και κυρίως εκείνους του γαστρεντερικού συστήματος. Η μείωση αυτή είναι σημαντική» λέει ο καθηγητής Επιδημιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ Δημήτρης Τριχόπουλος. 

«Η λογική υπόθεση είναι ότι η ασπιρίνη, ως αντιοξειδωτική ουσία, μειώνει τη χρόνια φλεγμονή που είναι κοινός παρονομαστής στους καρκίνους. Βέβαια, η διακοπή του καπνίσματος – εάν το κόψουμε οριστικά – μπορεί να μειώσει κατά 30% τους θανάτους από καρκίνο και έτσι παραμένει πάντα ο πιο σημαντικός παράγων».

Επίσης, μία άλλη σημαντική μελέτη (National Lung Screening Trial) που ανακοινώθηκε πρόσφατα στη Βηθεσδά των ΗΠΑ από το Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου έδειξε ότι σε πρόσωπα προχωρημένης ηλικίας με μακροχρόνιο ιστορικό καπνίσματος, η αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης (helical ή spiral CT) μειώνει τις πιθανότητες θανάτου από καρκίνο του πνεύμονος κατά 20% σε σύγκριση με την απλή ακτινογραφία.

Οι ορμόνες στις πενηντάρες

Νέα άλλωστε επιστημονικά ευρήματα από μια πολύ μεγάλη βρετανική μελέτη δείχνουν ότι η ορμονοθεραπεία αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού ακόμα και στις πιο νέες γυναίκες, πριν ή αμέσως μετά την εμμηνόπαυση, οι οποίες έως σήμερα θεωρούνταν χαμηλού κινδύνου.

Η μελέτη – επικεφαλής της οποίας ήταν η καθηγήτρια Επιδημιολογίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης Nτέιμι Βάλερι Μπεράλ – που δημοσιεύθηκε την περασμένη Παρασκευή στην αμερικανική επιθεώρηση «The journal of National Institute of Cancer» καθιστά την ομάδα γυναικών 50-59 ετών η οποία λάμβανε ορμονοθεραπεία πριν από την εμμηνόπαυση ή αμέσως μετά και για διάστημα έως πέντε χρόνια, ως την πιο επικίνδυνη για εμφάνιση καρκίνου μαστού λόγω των ορμονών. 

Η μελέτη ονομάσθηκε Million Women Study επειδή εξέτασε πάνω από ένα εκατομμύριο γυναίκες 50-64 ετών. 

Ο ρόλος του άγχους

Τον καίριο ρόλο του άγχους στην παθογένεια του καρκίνου και των μεταστάσεών του ανακοίνωσε πρόσφατα, ύστερα από μακροχρόνιες έρευνες, ο καθηγητής Φαρμακολογίας, Εσωτερικής Παθολογίας και Βιοχημείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Ταφτς στη Βοστώνη των ΗΠΑ Θεοχάρης Θεοχαρίδης. 

Ο έλληνας επιστήμονας ανέφερε ότι τα μαστοκύτταρα, τα οποία είναι γνωστό ότι συμμετέχουν στις αλλεργίες, έχουν κομβικό ρόλο στη γένεση ασθενειών, όπως ο καρκίνος, που οφείλονται σε φλεγμονή και επιδεινώνονται με το οξύ άγχος. 

«Τα μαστοκύτταρα εμπλέκονται στην αύξηση της διαπερατότητας του αιματοεγκεφαλικού φραγμού ύστερα από οξύ άγχος, με τελική συνέπεια την πρόκληση μεταστάσεων του καρκίνου – κυρίως του καρκίνου του μαστού στον εγκέφαλο» λέει ο δρ Θεοχαρίδης.

Θεραπευτικά βήματα

Στον τομέα της θεραπείας, όπως λέει ο κ. Τριχόπουλος, ελπίδες έρχονται από δύο ερευνητικά πεδία:

* Πολλά νέα χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπαίνουν σε εφαρμογή, καθένα από τα οποία βελτιώνει τη θεραπεία και προσθέτει ένα όφελος για τους ασθενείς, χωρίς όμως κανένα από αυτά να είναι «θαυματουργό».

* Ανακαλύπτονται πάρα πολλά γονίδια (πάνω από 100 έως σήμερα) που παίζουν ρόλο στην καρκινογένεση και προκαλούν μικρή αύξηση του κινδύνου, χωρίς όμως ακόμη να μπορούν να αξιοποιηθούν στην πρόληψη και τη θεραπεία. 

Τα διαγνωστικά ατού στον καρκίνο μαστού

Οι τεχνολογικές εξελίξεις επιτρέπουν σήμερα την πιο έγκαιρη διάγνωση του πιο συχνού γυναικείου καρκίνου.

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται η μέθοδος της ψηφιακής μαστογραφίας. «Δεν πρόκειται για μια νέα μέθοδο, αλλά για μια τεχνική βελτίωση της μεθόδου της μαστογραφίας, όπου η λήψη και η επεξεργασία της εικόνας γίνεται με ψηφιακό τρόπο» διευκρινίζει ο επίκουρος καθηγητής Χειρουργικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ειδικός στον καρκίνο μαστού, Ιωάννης Κακλαμάνος. 

«Τα πλεονεκτήματα της μεθόδου είναι η μείωση κατά περίπου 20% της ακτινοβολίας που δέχεται η γυναίκα, η μεγαλύτερη ευχέρεια επεξεργασίας και αποθήκευση της εικόνας, καθώς και η αποφυγή επαναληπτικών μαστογραφιών που συχνά χρειάζονται ώστε να διευκρινιστούν ορισμένα ευρήματα. Η ψηφιακή μαστογραφία φαίνεται ότι συμβάλλει στην έγκαιρη διάγνωση των παθήσεων του μαστού, κυρίως στις νεώτερες γυναίκες και σε γυναίκες με πυκνό μαστό ή ινοκυστική μαστοπάθεια».

Μία άλλη μέθοδος που όλο και περισσότερο χρησιμοποιείται είναι η μαγνητική τομογραφία μαστού. «Πρόκειται για μια μαγνητική τομογραφία (MRI), όπου με τη χρήση ενός ειδικού πηνίου επιτυγχάνεται η απεικόνιση του στήθους» λέει ο κ. Κακλαμάνος.

«Στη μέθοδο δεν χρησιμοποιείται ακτινοβολία. Είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη γυναίκα και για τον γιατρό να γνωρίζουν ότι η μαγνητική τομογραφία μαστού δεν αντικαθιστά τη μαστογραφία, αλλά αποτελεί συμπληρωματική μέθοδο διάγνωσης και αξιολόγησης των παθήσεων του μαστού».

Ερευνες, ύστερα από αρκετά χρόνια χρήσης της μεθόδου, έχουν δείξει ότι οι κυριότερες ενδείξεις για τη χρήση της είναι οι εξής:

* Γυναίκες που έχουν στο παρελθόν υποβληθεί σε επέμβαση τοπικής εκτομής για νεόπλασμα του μαστού.

* Γυναίκες με ιστολογικές εξετάσεις (βιοψίες), στις οποίες έχει διαπιστωθεί αυξημένος κίνδυνος για καρκίνο του μαστού.

* Γυναίκες με μετάλλαξη των γονιδίων που είναι υπεύθυνα για τον κληρονομικό καρκίνο του μαστού (BRCA 1,2), αλλά και γυναίκες στις οικογένειες των οποίων υπάρχουν πρώτου βαθμού συγγενείς με καρκίνο του μαστού.

* Γυναίκες με εξαιρετικά πυκνό και ανομοιογενές στήθος, κατάσταση η οποία μειώνει την ακρίβεια του προληπτικού ελέγχου με απλή μαστογραφία.

«Επίσης, η μαγνητική τομογραφία χρησιμοποιείται σε μερικές περιπτώσεις από τον χειρουργό προεγχειρητικά, για την εκτίμηση της έκτασης μιας βλάβης ή την πιθανή ύπαρξη περισσοτέρων του ενός ογκιδίων στον μαστό» λέει ο κ. Κακλαμάνος.

Οι «εθνικοί» μας καρκίνοι

Το 70% των θανάτων από όλους τους καρκίνους παρατηρείται στις πτωχές και αναπτυσσόμενες χώρες ενώ η θνησιμότητα από καρκίνο μειώνεται στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, λόγω έγκαιρης διάγνωσης και καλύτερης θεραπείας. Στην Ελλάδα δεν παρατηρείται αντίστοιχη μείωση στους περισσότερους καρκίνους, αν και τα ποσοστά παραμένουν ακόμη χαμηλότερα από άλλες χώρες.

«Στη χώρα μας, ο καρκίνος του πνεύμονος συνεχίζει να αυξάνεται γοργά, ενώ σε άλλες χώρες έχει μειωθεί ο ρυθμός αύξησης» σχολιάζει ο κ. Τριχόπουλος. «Πληρώνουμε όλα τα χρόνια καπνίσματος. Επίσης, στις Ελληνίδες ο καρκίνος μαστού δεν μειώνεται όπως στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες».

Σύμφωνα με μελέτη σε 30 χώρες της Ευρώπης, η οποία δημοσιεύθηκε στη Βρετανική Ιατρική Επιθεώρηση, η Ελλάδα είναι μία από τις τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες στις οποίες αυξήθηκε το ποσοστό θνησιμότητας από καρκίνο μαστού μεταξύ 1989 και 2006. Η αύξηση αυτή ήταν 1,4% ενώ η μέση μείωση στις ευρωπαϊκές χώρες ήταν 19%. Οι επιστήμονες πιθανολογούν ότι αυτό οφείλεται σε διαχρονικές μεταβολές σωματομετρικών και αναπαραγωγικών παραμέτρων (τα κορίτσια στην Ελλάδα είναι σήμερα ψηλότερα, έχουν πιο πρώιμη εμμηναρχή και γεννούν σε μεγαλύτερη ηλικία).

Κατ’ εξοχήν «ελληνικός καρκίνος» όμως, είναι – όπως τονίζει ο καθηγητής – ο καρκίνος του ήπατος. «Είναι ο εθνικός μας καρκίνος, λόγω της υψηλής συχνότητας ηπατίτιδων Β και πιθανώς C – έχουμε 5 έως10 φορές περισσότερες από ό,τι στις βόρειες χώρες», λέει. «Στον καρκίνο αυτό παίζει ρόλο και το κάπνισμα, αν και ο κόσμος δεν το ξέρει».