Γιατί η Τουρκία «στήνει εξέδρες» χωρίς Χάγη

Της ΚΥΡΑΣ ΑΔΑΜ, απο την Ελευθεροτυπία

Οι κυβερνήσεις Ελλάδας και Τουρκίας ουδέποτε διέψευσαν το τελευταίο διάστημα ότι υπάρχει στα σκαριά συμφωνία για το Αιγαίο, ενώ οι ξεκάθαρες θέσεις του υπουργού Επικρατείας της Τουρκίας, Ε. Μπαγίς, την περασμένη εβδομάδα, ότι «θα στήσουμε εξέδρες στη θάλασσα του Αιγαίου που θα μας λύσουν τα προβλήματα», οδηγούν στο μάλλον ασφαλές συμπέρασμα ότι η «λύση» θα είναι η συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.

Ομως η οποιαδήποτε διαπραγμάτευση και συμφωνία για συνεκμετάλλευση από κοινού με την Τουρκία των κοιτασμάτων του Αιγαίου, χωρίς προηγουμένως να έχουν καθοριστεί τα χωρικά ύδατα και να έχουν οριοθετηθεί η υφαλοκρηπίδα και η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), αφήνει ανοιχτή την πόρτα για παραχώρηση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, αλλά και οικονομικών δικαιωμάτων.

Η Τουρκία δεν επιθυμεί, και γι’ αυτό αποφεύγει, την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, και τούτο γιατί γνωρίζει ότι το Δικαστήριο, στην καλύτερη περίπτωση για την ίδια, θα της εκχωρήσει (σ.σ. σύμφωνα με υπολογισμούς επίσημων ελληνικών φορέων) 2%-3% στο βόρειο και κεντρικό Αιγαίο, τίποτα στα Δωδεκάνησα μέχρι και τη Ρόδο και περίπου 25% μεταξύ Ρόδου και Καστελόριζου και 18% ανατολικά της Μεγίστης. 

Η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να διαπραγματευθεί και να συμφωνήσει την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ από την κόκκινη γραμμή στο χάρτη και ανατολικά, σύμφωνα με την αρχική, επίσημη ελληνική θέση από τη μεταπολίτευση, με την οποία, άλλωστε έγινε και η πρώτη -και ατελέσφορη- προσπάθεια διαπραγμάτευσης το 1976. Οποιαδήποτε συζήτηση δυτικά της κόκκινης γραμμής ισοδυναμεί με απεμπόληση ελληνικής κυριαρχίας και ελληνικών οικονομικών δικαιωμάτων.

Προσφυγή στην παρανομία

Επειδή λοιπόν η Τουρκία γνωρίζει τι δικαιούται στην περιοχή του Αιγαίου, και κυρίως ότι θα πάρει τα ελάχιστα από τον Εβρο μέχρι τη Ρόδο, αποφεύγει συστηματικώς το Διεθνές Δικαστήριο και προσπαθεί με παράνομες ενέργειες να πετύχει τη συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.

Επιπροσθέτως, η Αγκυρα φαίνεται να γνωρίζει τις πληροφορίες περί ύπαρξης κοιτασμάτων στην περιοχή του Καστελόριζου, γι’ αυτό επιμένουν οι πληροφορίες από τις διμερείς «μυστικές διαπραγματεύσεις» ότι η Αγκυρα δεν θέλει καμία συζήτηση για την περιοχή αυτή, ισχυριζόμενη ότι το Καστελόριζο δεν έχει ούτε υφαλοκρηπίδα ούτε ΑΟΖ, υπονοώντας σαφώς ότι την περιοχή αυτή την θέλει αποκλειστικά δική της.

Επομένως, οποιαδήποτε πιθανή θέση της κυβέρνησης για εγκατάλειψη της οριοθέτησης των χωρικών υδάτων και της υφαλοκρηπίδας, με στόχο να βρεθεί λύση με την οριοθέτηση μόνον της ΑΟΖ, αποτελεί αλχημεία για τη συγκάλυψη τυχόν παραχωρήσεων.

Η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα αποτελούν τελείως διαφορετικές έννοιες, έχουν διαφορετικά μεγέθη και το εύρος τους δεν συμπίπτει.

Το άρθρο 76 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας ορίζει ότι η υφαλοκρηπίδα μετράται από τις ακτές και μπορεί να έχει έκταση έως 200 ναυτικά μίλια από αυτές.

Το άρθρο 55 ορίζει ότι η ΑΟΖ εκτείνεται πέραν των χωρικών υδάτων και το άρθρο 57 ότι μπορεί να φτάσει τα 200 ν.μ. από την άκρη των χωρικών υδάτων.

Ετσι φαίνεται ότι απαιτείται η οριοθέτηση των χωρικών υδάτων (που αποτελούν τη βάση για την ΑΟΖ και την υφαλοκρηπίδα) και, επομένως, η όποια συμφωνία για συνεκμετάλλευση, χωρίς προηγουμένως να οριοθετηθούν η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ, αποτελεί παραχώρηση.

Απαιτείται η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ, διότι μετρώνται διαφορετικά και είναι πιθανόν η Τουρκία να στήσει εξέδρα σε τουρκική ΑΟΖ, πλην όμως ο βυθός να αποτελεί ελληνική υφαλοκρηπίδα και το αντίστροφο…

Το σενάριο δεν είναι επιστημονικής φαντασίας, αντιθέτως το έφερε στο προσκήνιο ο ίδιος ο κ. Μπαγίς σε πρόσφατες δηλώσεις του στην Αθήνα.

Μια τυχόν συνεκμετάλλευση δυτικά της κόκκινης γραμμής στο χάρτη θα επιφέρει, πέραν της απεμπόλησης κυριαρχίας, και επιπλέον προβλήματα που θα οδηγήσουν σε νέες παραχωρήσεις.

Παραχώρηση κυριαρχίας

Η ανάθεση, για παράδειγμα, σε αμερικανική εταιρεία (και τέτοια ονόματα αρχίζουν να ακούγονται από διάφορες πλευρές) να στήσει κοινές ελληνοτουρκικές εξέδρες (όπως έχει προαναγγείλει – περιγράψει ο κ. Μπαγίς) 20 ν.μ. δυτικά των Σαμοθράκης, Λήμνου, Λέσβου, Χίου, Σάμου, Ρόδου και νότια του Καστελόριζου αποτελεί σοβαρή κίνηση παραχώρησης ελληνικής κυριαρχίας.

Βεβαίως, ο υπό καλλιέργεια αντίλογος είναι ότι διά του τρόπου της συνεκμετάλλευσης αυτού του είδους θα εξαλειφθούν τα υπάρχοντα πολιτικά προβλήματα ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία.

Θα προκύψουν όμως και νέα προβλήματα, περισσότερο επικίνδυνα, προς την κατεύθυνση της συρρίκνωσης της Ελλάδας, και αυτό γιατί ανοίγει πιθανότατα ο δρόμος να χρησιμοποιήσει τις εξέδρες αυτές η Τουρκία ως αφετηρία διαμελισμού του Αιγαίου. Ετσι δημιουργείται ο κίνδυνος η Τουρκία:

Αποκοπή των νησιών

* Να ισχυριστεί ότι η περιοχή δυτικά από τις εξέδρες αυτές ανήκει στην Ελλάδα και ανατολικά ανήκει στην Τουρκία. Ετσι, μια σειρά από τα προαναφερθέντα ελληνικά νησιά κινδυνεύουν να βρεθούν αυτόματα πάνω στην ηπειρωτική υφαλοκρηπίδα της Τουρκίας και θα απομονωθούν, με κίνδυνο τον οικονομικό και εθνικό μαρασμό των κατοίκων τους.

* Να απαιτήσει την αναδιάταξη του FIR Αθηνών με αφετηρία τη γεωγραφική θέση στην οποία βρίσκονται οι εξέδρες αυτές, με αποτέλεσμα την απώλεια πολλών εκατομμυρίων ευρώ από τα τέλη υπέρπτησης.

* Να απαιτήσει, με αφετηρία τις εξέδρες (ανατολή-δύση), την επαναδιάταξη των ορίων στις περιοχές έρευνας και διάσωσης.

* Να ζητήσει την εφαρμογή του άρθρου 43 της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας για την περιοχή ανατολικά από τις εξέδρες, προκειμένου να αναλάβει η Αγκυρα τον έλεγχο και την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, καθώς και για τη ρύπανση της θάλασσας, αποκομίζοντας μέγιστα οικονομικά οφέλη.

* Να απαιτήσει με βάση τις εξέδρες την οριοθέτηση των ελληνοτουρκικών συνόρων με αποτέλεσμα να συρρικνωθεί η κυριαρχία της Ελλάδας.

* Τέλος, το θεσμικό και εξόχως εθνικό δικαίωμα της Ελλάδας για επέκταση των χωρικών υδάτων μέχρι και τα 12 ν.μ. θα παραπεμφθεί στις καλένδες. *